Abonelik sözleşmesinin tanımı ve kullanım alanları
Tüketicinin belirli bir mal veya hizmeti sürekli veya düzenli aralıklarla edinmesini sağlayan abonelik sözleşmeleri, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunda ve Abonelik Sözleşmeleri Yönetmeliğinde düzenlenmektedir.
Tüketiciler elektrik, su, doğal gaz ve elektronik haberleşme hizmetleri (sabit veya mobil telefon, internet, uydu platform, kablolu yayın hizmeti ve benzeri) gibi zaruri ihtiyaçlarına ilişkin mal veya hizmetleri abonelik sözleşmeleriyle edinmektedir. Ayrıca, gazete ve dergi gibi süreli yayınlar ile spor kulübü abonelikleri de “belirli süreli abonelik sözleşmeleri” kapsamında değerlendirilmektedir.
Abonelik sözleşmesi nasıl kurulur?
Satıcı veya sağlayıcı sunulacak mal veya hizmete ilişkin olarak tüketici ile bir abonelik sözleşmesi kurmakla yükümlüdür. Yazılı veya mesafeli olarak kurulması gereken abonelik sözleşmesinin bir örneğinin kâğıt üzerinde veya kısa mesaj, e-posta, internet, CD, DVD, hafıza kartı gibi araç veya ortamları ifade eden kalıcı veri saklayıcısı ile tüketiciye verilmesi zorunludur.
Tüketici dilediği takdirde abonelik sözleşmesinin veya bu sözleşmenin eki olan belgelerin (taahhütname, kampanya formu, başvuru formu vb.) bir örneğini talep edebilir mi?
Tüketici, abonelik süresi boyunca sözleşme veya taahhütname örnekleri ile kullandığı tarifeye ilişkin ayrıntıları talep edebilir. Satıcı veya sağlayıcı, bu bilgi veya belgeleri tüketiciye yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısıyla ücret almaksızın vermek ya da kendi internet sayfası üzerinden tüketicinin erişimine sunmak zorundadır.
Taahhütlü abonelik nedir? Bu tür aboneliklerde süreye ilişkin bir kısıtlama var mıdır?
Taahhütlü abonelik, Abonelik Sözleşmeleri Yönetmeliğinin 14 üncü maddesinde;
“Satıcı veya sağlayıcının, taahhütnamede belirtilen süre kadar abone kalmayı taahhüt eden tüketicilere;
- Sözleşme konusu mal veya hizmetin bedelinden indirim yapmayı,
- Sözleşme konusu malın teslimi veya hizmetin ifası ile birlikte taahhüt konusu malın mülkiyetini veya kullanım hakkını devretmeyi ya da hizmeti ifa etmeyi, taahhüt ettiği abonelikler”
şeklinde tanımlanmış olup bu tür aboneliklerde süreye ilişkin bir sınırlama bulunmamaktadır.
Taahhütnamede yer alması zorunlu bilgiler nelerdir?
Aboneliğe ilişkin taahhütnamede;
- Taahhüdün geçerlilik süresi,
- Taahhüt konusu mal veya hizmetin nitelikleri,
- Tüm vergiler dâhil toplam fiyat,
- İndirim yapılan tarifenin taahhüt verilmeden önceki fiyatı,
- Aylık yapılan indirim miktarı,
- Taahhüdün süresinden önce sonlandırılması durumunda tüketicinin elde ettiği faydalara ilişkin geri ödeyeceği bedelin hesaplanma yöntemi
ile ilgili bilgiler yer almak zorundadır.
İmzalanan taahhütnamenin yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı ile tüketiciye verilmesi zorunludur. Taahhütname, abonelik sözleşmesinin ayrılmaz bir parçasıdır.
Sesli iletişim araçları veya kısa mesaj ile taahhüt verilebilir mi?
Taahhüt sesli iletişim araçları veya kısa mesaj yoluyla verilebilir.
Taahhüdün sesli iletişim araçları kullanılmak suretiyle verilmesi durumunda, taahhütnamede yer alması gereken bilgilerin tüketiciye aynı ortamda verilmesi zorunludur. Taahhüdün kısa mesaj yoluyla verilmesi durumunda ise taahhüt kapsamında sunulan mal veya hizmetin tüm vergiler dahil toplam fiyatı ile taahhüdün geçerlilik süresinin tüketiciye aynı ortamda iletilmesi yeterlidir.
Her iki durumda da taahhüdün verilmesinden itibaren 14 gün içinde taahhütnamenin yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı ile tüketiciye gönderilmesi gerekmektedir.
Taahhüt süresince taahhütname koşullarında değişiklik yapılabilir mi?
Taahhüt süresi içinde sözleşme ve taahhütname koşullarında tarife fiyatının artırılması gibi tüketici aleyhine olacak nitelikte değişiklikler yapılamaz.
Tüketici, taahhütlü abonelik sözleşmesini süresinden önce feshetmesi durumunda herhangi bir bedel ödemek zorunda kalır mı?
Tüketicinin taahhütlü aboneliğini süresinden önce sonlandırması halinde, satıcı veya sağlayıcı firma tüketiciden yalnızca tüketicinin taahhüdüne son verdiği tarihe kadar sağlamış olduğu indirim, cihaz veya diğer faydaların bedellerinin tahsil edilmemiş kısmının toplamını talep edebilir.
Ancak, tüketiciden taahhüt kapsamında tahsil edileceği belirlenen bedellerin henüz tahakkuk etmemiş kısmının toplamının, bu tutardan düşük olması halinde sınır değeri olarak tüketici lehine olan tutarın esas alınması zorunludur.
Alınan bu bedel genellikle “cayma bedeli” olarak ifade edilir.
Taahhütlü abonelik sözleşmesini süresinden önce fesheden tüketicilerden alınan cayma bedeli nasıl hesaplanmaktadır?
Tüketicinin bir mobil haberleşme hizmetini, 24 aylık taahhüt karşılığında 100 TL indirimle aylık 150 TL tutarındaki bir tarife kapsamında aldığını varsayalım:
Tüketicinin taahhütlü aboneliğini 3. ayda feshetmesi durumunda ödeyeceği bedel, (3X100 TL) 300 TL olan tüketicinin taahhüdüne son verdiği tarihe kadar sağlanan indirim tutarı kadar olacaktır.
Ancak, taahhüdünün 21. ayda sonlandırıldığı bir durumda; tüketicinin taahhüdüne son verdiği tarihe kadar sağlanan indirim tutarı olan (21X100 TL) 2100 TL henüz tahakkuk etmemiş son 3 aylık fatura bedelinden yüksek olacağından, tüketiciden onun lehine olan son 3 aylık fatura bedeli; yani (3X150 TL) 450 TL tüketiciden talep edilebilecektir.
Tüketicinin taahhütlü aboneliğini herhangi bir bedel ödemeden süresinden önce feshetmesi mümkün müdür?
Taahhütlü aboneliklerde herhangi bir bedel ödemeden sözleşmenin süresinden önce feshi tek bir durumda mümkündür. Tüketicinin yerleşim yerinin değişmesi ve taahhüt konusu hizmetin yeni yerleşim yerinde aynı nitelikte sunulmasının fiilen imkânsız olması halinde, tüketici herhangi bir bedel ödemeden taahhütlü aboneliğini sonlandırabilir.
Taahhüt süresi bitiminde yüksek gelen faturaların sebebi nedir?
Abonelik Sözleşmeleri Yönetmeliğinin 17 nci maddesinde, satıcı veya sağlayıcılara en az bir fatura dönemi öncesinden taahhütlü aboneliğin sona ereceği konusunda tüketicileri bilgilendirme zorunluluğu getirilmiştir. Bu sayede, tüketicilerin aboneliklerine devam etmeleri halinde kendilerine uygun tarife veya paket seçebilmeleri ya da herhangi bir mağduriyet yaşamadan abonelik sözleşmesini feshetmeleri mümkün olmaktadır.
Ayrıca, aynı Yönetmeliğe göre, taahhütlü aboneliklerde kalan taahhüt süresine ilişkin bilgi ile taahhüt kapsamında tüketiciye sunulan bir mal varsa bunun taksit tutarının ödeme bildiriminde (fatura) yer alması gerekmektedir.
Ancak, satıcı veya sağlayıcının bu yükümlülükleri yerine getirmediği ya da tüketicinin taahhüt süresinin sona ereceği konusunda bilgilendirilmiş olmasına rağmen taahhütle ilgili olarak sözleşmenin feshi ya da taahhüdün sürdürülmesi yönünde herhangi bir karar almadığı durumlarda, sözleşme konusu mal veya hizmet taahhüt süresi bitiminden itibaren taahhütsüz aylık fiyat üzerinden ücretlendirildiğinden yüksek faturalarla karşılaşılabilmektedir.
Taahhüt süresinin bitmesiyle abonelik sözleşmesi de sona erer mi?
Abonelik sözleşmesi taahhüt süresi bitiminde kendiliğinden sona ermemektedir. Abonelik sözleşmesinin sonlandırılması için tüketicinin fesih bildirimini kağıt üzerinde veya kalıcı veri saklayıcısı ile satıcı veya sağlayıcıya yöneltmesi gerekmektedir.
Abonelik sözleşmesi kapsamındaki hizmetin ayıplı ifa edilmesi durumunda tüketici hangi hakları kullanabilir?
6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 13 üncü maddesine göre ayıplı hizmet, sözleşmede belirlenen süre içinde başlamaması veya taraflarca kararlaştırılmış olan ve objektif olarak sahip olması gereken özellikleri taşımaması nedeniyle sözleşmeye aykırı olan hizmettir.
Hizmet sağlayıcısı tarafından bildirilen, internet portalında veya reklam ve ilanlarında yer alan özellikleri taşımayan ya da yararlanma amacı bakımından değerini veya tüketicinin ondan makul olarak beklediği faydaları azaltan veya ortadan kaldıran maddi, hukuki veya ekonomik eksiklikler içeren hizmetler de ayıplı sayılmaktadır.
Anılan Kanunun 15 inci maddesinde ise, hizmetin ayıplı ifa edilmesi durumunda düzenlenmiştir.
Abonelik sözleşmesi kapsamında aldığı hizmetin ayıplı ifa edildiği durumlarda tüketici;
- Hizmetin yeniden görülmesi,
- Hizmet sonucu ortaya çıkan eserin ücretsiz onarımı,
- Ayıp oranında bedelden indirim,
- Sözleşmeden dönme
haklarından birini sağlayıcıya karşı kullanmakta serbesttir.
Sağlayıcı, tüketicinin tercih ettiği bu talebi yerine getirmekle yükümlüdür. Seçimlik hakların kullanılması nedeniyle ortaya çıkan tüm masraflar sağlayıcı tarafından karşılanır. Tüketici, bu seçimlik haklarından biri ile birlikte Türk Borçlar Kanunu hükümleri uyarınca tazminat da talep edebilir.
Faturanın zamanında ödenmemesi durumunda ne kadar gecikme zammı oranı uygulanır?
Abonelik sözleşmelerinde faturanın zamanında ödenmemesi durumunda uygulanacak gecikme zammı oranı, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 51 inci maddesine göre belirlenen gecikme zammı oranını aşamaz. Bu oran, 2022 yılı için her ay ayrı ayrı uygulanmak üzere % 2,5 olarak belirlenmiştir.
Elektrik, su, doğal gaz ve elektronik haberleşme sektöründe faturasını zamanında ödemeyen tüketicilerden alınan açma-kapama bedeli mevzuata uygun mudur?
6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ve ikincil mevzuatında, açma-kapama bedeline ilişkin herhangi bir düzenleme yer almamaktadır.
Diğer taraftan,
- Elektrik Piyasası Tüketici Hizmetleri Yönetmeliğinin 49/4 maddesine göre, fiilen elektriği kesilmeyen tüketiciden kesme-bağlama bedeli talep edilmez.
- Doğal Gaz Piyasası Dağıtım ve Müşteri Hizmetleri Yönetmeliğinin 45 inci maddesi kapsamında; doğal gazı kesilen müşteriden, sayaç açma kapama bedeli alınabilir.
- Su ve kanalizasyon hizmetlerinde faturanın zamanında ödenmemesinden dolayı hizmeti kesilen tüketicilerden açma-kapama bedeli alınabilir.
- Elektronik Haberleşme Sektörüne İlişkin Tüketici Hakları Yönetmeliğine göre faturanın zamanında ödenmemesi durumunda tüketiciye yapılacak bilgilendirme sonrası hizmetin kısıtlanması veya durdurulması söz konusu olabilecektir. Tüketiciden açma-kapama ücreti alınması durumunda açma-kapama ücretine de bu bilgilendirmede yer verilmek zorundadır. Ayrıca, elektronik haberleşme sektöründe bir takvim yılındaki ilk açma-kapama işlemi için tüketiciden herhangi bir bedel alınamayacağı da aynı Yönetmelik ile düzenlenmiştir.
Tüketici faturaya ilişkin ayrıntıları talep edebilir mi?
Satıcı veya sağlayıcı, ödeme bildiriminin (fatura) ayrıntılarını kendi internet sayfalarında gösterecek seçeneği sunmakla veya kalıcı veri saklayıcısı ile tüketiciye ücretsiz olarak göndermekle yükümlüdür.
Faturasında yer alan tutarın hatalı olduğunu düşünen tüketici bu faturaya itiraz edebilir mi?
Faturada (ödeme bildirimi) yer alan tutarın hatalı olduğu gerekçesiyle faturanın düzenlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde itiraz edilebilmektedir. Bu itiraz, başvurunun yapıldığı tarihten itibaren en geç otuz gün içerisinde incelenerek sonuçlandırılmalı ve inceleme sonuçları hakkında tüketici bilgilendirilmelidir.
Katma değerli hizmet alan tüketicinin mobil telefon hattına ücret yansıtılabilir mi?
Katma değerli elektronik haberleşme hizmetleri haber ve spor paketleri, logo, melodi, oyun gibi birer telekomünikasyon hizmeti şeklinde hukuki ve teknik olarak GSM operatörleri tarafından sunulabilmektedir. Bu tür hizmetlerde, hizmetin içeriği ve/veya mobil şebekelerde kullanımı için gerekli altyapı ve yazılım içerik sağlayıcı üçüncü firmalardan alınmaktadır.
Katma değerli hizmetlerin tüketicilerle abonelik sözleşmesi yoluyla veya tekil içerik olarak satın alınması durumunda mesafeli sözleşme akdedilmek suretiyle sunulması sebebiyle; “Abonelik Sözleşmeleri” ve “Mesafeli Sözleşmeler” ile ilgili mevzuata uygun hareket edilmesi gerekmektedir.
Abonelik Sözleşmeleri Yönetmeliğinin 13/3 maddesinde; “Elektronik haberleşme sektöründe faaliyet gösteren sağlayıcılar, katma değerli haberleşme hizmeti sunan sağlayıcılar ile birlikte bu hizmetlerin sunulmasından sorumludur.” şeklindeki düzenleme ile GSM operatörlerinin sorumluluğu açıkça hüküm altına alınmıştır.
Ayrıca, bu hizmetlerin mesafeli sözleşme akdedilmek suretiyle sunulması sebebiyle; 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 48 inci maddesi ile Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliğinin ilgili maddeleri uyarınca tüketicilere satın alma işleminden önce ön bilgilendirme yapılması zorunludur.
Tüketici abonelik feshine ilişkin talebini hangi yöntemlerle iletebilir?
Fesih bildiriminin kağıt üzerinde veya kalıcı veri saklayıcısı ile satıcı veya sağlayıcıya yöneltilmiş olması yeterlidir. Satıcı veya sağlayıcı, tüketicinin fesih talebini, bildirimin kendisine ulaştığı tarihten itibaren en geç yedi gün içerisinde yerine getirmekle yükümlüdür. Ayrıca, abonelik sözleşmesinin feshedildiği bilgisini yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı ile tüketiciye bildirmesi gerekmektedir.
Aboneliğin belirlenen süreler içinde feshedilmediği durumlarda, bu sürelerin bitiminden itibaren mal veya hizmetten yararlanılmış olsa dahi, tüketiciden herhangi bir bedel talep edilemez.
Diğer taraftan, Elektronik Haberleşme Sektörüne İlişkin Tüketici Hakları Yönetmeliğine göre; aboneler, abonelik sözleşmelerini feshetmek istedikleri takdirde bu taleplerini;
a) İşletmeci ya da adına abonelik sözleşmesi yapmaya/işlemlerini yürütmeye yetkili temsilcisine yazılı olarak yapmak,
b) Teyit edilmiş olmak kaydıyla işletmecinin faks numarasına göndermek,
c) Güvenli elektronik imza ile gönderilip saklanabilen metinler kullanmak,
ç) e-Devlet Kapısını kullanmak,
d) İşletmecinin çevrimiçi işlem merkezini kullanmak,
e) İşletmecide kayıtlı bulunan elektronik posta adresini kullanarak başvuruda bulunmak,
f) İşletmecinin müşteri hizmetlerini kullanmak,
g) Kurum tarafından belirlenebilecek diğer yöntemleri kullanmak,
suretiyle işletmecilerine iletirler. Fesih taleplerinde abonenin kimlik belgesi, kimlik bilgileri kontrol edilerek veya abonenin kimliği doğrulanarak fesih taleplerinin her şartta alınması sağlanır.
Aboneliğini fesheden tüketici ödemiş olduğu hizmet bedelinin yararlanmadığı kısmının iadesini talep edebilir mi?
Satıcı veya sağlayıcı, fesih bildiriminin hüküm ifade etmesinden itibaren on beş gün içinde tüketici tarafından ödenmiş olan tutarın geri kalan kısmını ve varsa tüketiciden güvence, depozito veya teminat adı altında alınan ücretlerin güncel tutarlarını kesinti yapmaksızın iade etmekle yükümlüdür.
Abonelik sözleşmesinin feshi işleminin ardından tüketiciye fatura gönderilebilir mi?
Satıcı veya sağlayıcı, fesih tarihine kadar olan dönem için tüketime konu bedele ilişkin ödeme bildirimini (fatura), fesih bildiriminin hüküm ifade etmesinden itibaren on gün içinde tüketiciye göndermek zorundadır. Ancak, elektronik haberleşme sektöründe faaliyet gösteren sağlayıcılar için bu süre dört aya kadar uzatılabilir.
Belirli süreli aboneliklerin tüketicinin talebi veya onayı olmaksızın uzatılması veya yenilenmesi mümkün müdür?
Abonelik sözleşmesinin sona ereceği tarihe kadar tüketicinin talepte bulunması veya onay vermesi hâlinde belirli süreli abonelik sözleşmesi uzatılabilir.
Sözleşme süresi sonunda tüketiciden açık bir talep veya onay almadığı halde mal veya hizmet sunmaya devam eden satıcı veya sağlayıcı, sunulan bu mal veya hizmet için tüketiciden hiçbir bedel talep edemez.
Önceden planlanmış bir bakım veya onarım çerçevesinde mal veya hizmet kesintisi yapılacağı öngörülüyor ise bu durumun tüketicilere bildirilmesi zorunlu mudur?
Satıcı veya sağlayıcı, bir plan çerçevesinde yapılması öngörülen bakım, kontrol, onarım ve benzeri sebeplerle mal veya hizmet sunumunu durduracak olması halinde, bu durumun başlangıç ve bitiş tarihini en az kırk sekiz saat öncesinden tüketiciye yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı ya da basın yayın ve benzeri yollar ile bildirmekle yükümlüdür.
Elektrik kesintisi ve/veya ayıplı hizmet nedeniyle elektrikli ev eşyalarında meydana gelen zararlarda zararın tazmini talep edilebilir mi?
Elektrik kesintisi ve/veya ayıplı hizmet nedeniyle elektrikli ev eşyalarında meydana gelen zararlarda, bilirkişi marifetiyle tespit yapılarak 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 13 üncü ve 15 inci maddeleri kapsamında tüketicinin zararının tazmin edilebileceği değerlendirilmektedir.
Ayrıca, Elektrik Dağıtımı ve Perakende Satışına İlişkin Hizmet Kalitesi Yönetmeliğinin 26 ncı maddesinde belirlenen şartların sağlanması halinde, kullanıcılar dağıtım şirketine zarar tazmini için başvurabilmektedir.
Abonelik başlangıcında tüketicilerden alınan güvence bedelinin iadesi mümkün müdür?
Satıcı veya sağlayıcı, fesih bildiriminin hüküm ifade etmesinden itibaren on beş gün içinde varsa tüketiciden güvence, depozito veya teminat adı altında alınan ücretlerin güncel tutarlarını kesinti yapmaksızın iade etmekle yükümlüdür.
Elektrik Piyasası Tüketici Hizmetleri Yönetmeliğinin 25 inci maddesi uyarınca, görevli tedarik şirketleri, kullanım yerinin değişmesi ve/veya perakende satış sözleşmesinin sona ermesi veya sözleşmenin feshi halinde, tüketicinin elektrik enerjisi tüketim bedelini ödememesi ihtimaline karşılık olarak, borcuna mahsup etmek üzere “güvence bedeli” talep etmektedir. Diğer taraftan, ön ödemeli sayaç tesis eden tüketicilerden güvence bedeli alınmamaktadır.
Anılan Yönetmeliğin 29 uncu maddesine göre, perakende satış sözleşmesinin feshi veya sona ermesi veya eski sayacın ön ödemeli sayaçla değiştirilmesi durumunda güvence bedeli iade edilmektedir.
Ayrıca, Doğal Gaz Piyasası Dağıtım ve Müşteri Hizmetleri Yönetmeliğinin 39 uncu maddesine göre, güvence bedeli, dağıtım şirketi tarafından alacaklarını garanti altına almak amacıyla, “abonelik sözleşmesi” kapsamında sadece “mekanik sayaçla” (faturalı) doğal gazı fiilen kullanan gerçek veya tüzel kişiden bir defaya mahsus alınan bir bedeldir. Ön ödemeli (kartlı) sayaç kullanan abonelerden güvence bedeli alınmamaktadır.
Abonelik sözleşmesinin sona ermesi veya müşterinin muvafakati ile mekanik sayacın ön ödemeli sayaç ile değiştirilmesi durumlarında, tüm borçların ödenmiş olması ve nakit olarak alınan güvence bedellerinin ise ilgili mevzuat çerçevesinde güncelleştirilmesi kaydıyla güvence bedeli abonelere iade edilmektedir.
Su aboneliklerinde ise, Belediye Su ve Kanalizasyon Hizmetlerinde Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelikte su aboneliklerine ilişkin güvence bedelinin alınması ve değerini koruyacak şekilde iadesine ilişkin düzenleme yapılmıştır.
Abonelik sözleşmesinden kaynaklanan bir borç nedeniyle icra takibi başlatılması durumunda tüketici ne yapmalıdır?
2004 sayılı İcra ve İflas Kanununun ilgili hükümleri çerçevesinde değerlendirilme yapılması ve buna göre hareket edilmesi gerekmektedir.
Abonelik sözleşmesinden kaynaklanan borcun takibini yapan avukat veya hukuk büroları ile ilgili nereye başvurulmalıdır?
Söz konusu avukatlar ile ilgili olarak herhangi bir şikayetiniz olması durumunda, 1136 sayılı Avukatlık Kanunu kapsamında avukatların bağlı bulunduğu İl Baro Başkanlığına başvurabilirsiniz.
Tüketicinin bilgisi ve onayı olmadan abonelik başlatılması durumunda tüketici ne yapmalıdır?
Tüketicinin bilgisi olmadan yapılan işlemlerin konusu suç teşkil ettiğinden, Türk Ceza Kanunu kapsamında Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulması gerekmektedir.
Kaynak: https://tuketici.ticaret.gov.tr/
Ankahukuk Sitesi kurucusu ve yöneticisi
