İçerik Başlıkları
Genel Bakış
Adalet Bakanlığı tarafından hazırlanan “Türkiye Yüzyılı Yargı Reformu Stratejisi (2025-2029)”, hukukun üstünlüğü, adaletin etkinliği ve vatandaş odaklı bir yargı sistemi hedefliyor. Belge, 5 ana amaç, 45 hedef ve 264 faaliyetle Türkiye’nin adalet sisteminde köklü değişiklikler öngörüyor. İşte dikkat çeken başlıklar:
1. Temel Hedefler ve Reformlar
- Hukukun Üstünlüğü: Yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığının güçlendirilmesi, HSK’nın yeniden yapılandırılması.
- AB Uyum Süreci: Avrupa Birliği’nin 23. Fasıl kriterlerine uyum için adımlar, Kopenhag kriterleri vurgusu.
- İnsan Hakları: Yeni bir İnsan Hakları Eylem Planı, kişisel veri koruma (GDPR uyumu), ifade özgürlüğü ve tutukluluk sürelerinde reform.
- Teknoloji Entegrasyonu: Yapay zekâ destekli UYAP sistemi, e-duruşma, dijital tebligat ve elektronik adli süreçler.
2. Çarpıcı Yenilikler
-
Yargılamada Hız:
- Temyiz incelemelerinin 6 ay içinde tamamlanması.
- Hedef süre uygulaması ile davaların hızlandırılması.
- Basit yargılama usulleri (küçük alacak davaları için).
-
Ceza Adaleti:
- Tutukluluk sürelerinin kısaltılması, özellikle çocuklar için.
- Uyuşturucu suçlarında ihtisas mahkemeleri.
- Bilişim ve dolandırıcılık suçlarına ağır yaptırımlar.
-
Mağdur Odaklı Sistem:
- Çocuk Adalet Merkezleri ve mağdur destek birimlerinin yaygınlaştırılması.
- Kadına şiddet davalarında uzmanlaşmış savcılık büroları.
3. Kurumsal Düzenlemeler
-
Mahkemeler:
- İhtisas mahkemelerinin artırılması (çevre, ticaret, trafik kazaları).
- Adliye ve idare mahkemelerinin sayısının artırılması.
-
Personel:
- Hâkim ve savcı sayısının 25.692’ye çıkarılması.
- Hukuk eğitiminde kalite (Hukuk Mesleklerine Giriş Sınavı).
- Bilirkişilik: Performans esaslı sistem ve caydırıcı yaptırımlar.
4. Toplumsal Etki
-
Adalete Erişim:
- Adli yardım kapsamının genişletilmesi, engelliler için erişilebilir uygulamalar.
- Hukuk ve Adalet Dersi liselerde zorunlu olacak.
-
Koruyucu Hukuk:
- Arabuluculuk ve uzlaştırmanın yaygınlaştırılması.
- Aile hukukunda boşanma süreçlerinin sadeleştirilmesi.
5. Teknolojik Dönüşüm
-
Yapay Zekâ:
- Karar süreçlerinde algoritma desteği, bilirkişi raporlarının otomatik analizi.
- Elektronik duruşma ve dijital dosya takibi.
- Siber Güvenlik: UYAP sisteminin siber saldırılara karşı güçlendirilmesi.
Eleştiri ve Beklentiler
- Avrupa Birliği: Raporda, AB’nin Türkiye’ye yönelik “yargı bağımsızlığı” eleştirilerine dolaylı yanıt verilirken, somut adımların uygulanabilirliği merak konusu.
- Uygulama Takvimi: 264 faaliyetin nasıl izleneceği ve bütçelendirileceği belirsiz.
- Sivil Toplum: STK’ların reform sürecine katılımının sınırlı olduğu görülüyor.
Sonuç
Türkiye Yüzyılı Yargı Reformu, “gecikmeyen, öngörülebilir ve teknoloji dostu” bir adalet sistemi vizyonu sunuyor. Ancak, hedeflerin hayata geçirilmesi için şeffaf izleme mekanizmaları ve siyasi irade kritik önem taşıyor. Özellikle ifade özgürlüğü, tutukluluk süreleri ve yargı bağımsızlığı alanlarındaki düzenlemeler, iç ve dış kamuoyunun odak noktası olacak gibi görünüyor.
Detaylar için: Adalet Bakanlığı Türkiye Yüzyılı Yargı Reformu Stratejisi (2025-2029) TAM METNİ