İçerik Başlıkları
📜 SINAV METNİ 📜
MARMARA ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ
2018-2019 ÖĞRETİM YILI MİLLETLERARASI HUKUK DERSİ
DÖNEMLİK SİSTEM FİNAL SINAVI (14.06.2019)
Sınav Kuralları:
- Sınavda mevzuat – mevzuatların içinin yazılı olmaması görüştür.
- Okunaksız yazılar dikkate alınmayacaktır.
- Sınav süresi 85 dakikadır.
OLAY I:
Her ikisi de Türk vatandaşı ve İstanbul’da yerleşik olan Bay A ve Bayan B, 2015 yılında evlenmişlerdir. Almanya’da bir şirketten aldıkları iş teklifini değerlendiren çift, 2018 yılında Berlin’e göç etmiştir. Almanya’da anlaşmazlık ve geçimsizlik başlamış, Bayan B, Bay A’ya karşı Berlin mahkemelerinde dava açmıştır. Berlin mahkemesi, yetkisini tesis etmek için Alman milletlerarası usul hukuku kurallarına göre davalı Bay A’nın Berlin’de yerleşik olması gerektiğini, ancak bu hakkı henüz kazanamamış olması nedeniyle yetkisizlik kararı vermiştir. Karardan memnun olmayan Bayan B, Türkiye’de dava açmak istemektedir.
Soru 1: Bayan B’nin açmak istediği davada Türkiye’de yer itibariyle yetkili mahkeme var mıdır? Gerekçeli olarak açıklayınız. (30 puan)
OLAY II:
Kayseri’de yerleşik Türk vatandaşı Davacı A ile İstanbul’da ikamet eden Türk vatandaşı Davalı B arasındaki uyuşmazlık, bir malın Londra’dan satın alınması sonucunda ortaya çıkmıştır. Tahkim sürecinde, Davalı B’nin Davacı A’ya 10.000.000 ABD Doları ödeme yükümlülüğü doğmuş, ancak mahkeme bu talebi reddetmiştir. Davacı A, bu karara itiraz etmek istemektedir.
Soru 2: Görevli ve yetkili mahkemeyi belirtiniz. (25 puan)
OLAY III:
A ülkesi vatandaşı olan Türk asıllı Bayan E, MÜHF’den 2016 yılında mezun olmuştur. A ülkesinde avukatlık yapması için iş teklifinde bulunulmuştur.
Soru 3: Türkiye’de ikamet eden ve çalışma izni olan Türk asıllı Bayan E, Türkiye’de serbest avukatlık yapabilir mi?
Avukatlık Kanunu md. 3: Avukatlık mesleğini yürütmek için Türk vatandaşı olma şartı aranır. Avrupa ülkesi olmayan bir ülke vatandaşı olan Bayan E, Türkiye’de avukatlık yapabilmek için ek şartları sağlamalıdır.
OLAY IV:
M devleti hakkında idam cezası verilen Bay C, kaçak yollarla Türkiye’ye gelmiştir. M devleti istihbarat yetkilileri Bay C’nin Türkiye’de olduğu bilgisine ulaşmış ve bu durumu Türkiye Cumhuriyeti’nin yetkili makamlarıyla paylaşmışlardır. Yetkili makamlar Bay C’yi İstanbul Fatih’te yakalamışlardır. Bu bilgi M devletine iletilmiştir. M devleti, Türkiye Cumhuriyeti ile aralarındaki suçluların iadesi anlaşmasına dayanarak Bay C’nin M devletine gönderilmesini istemiştir. İnsan hakları savunucuları, Bay C’nin M devletine iade edilmemesi için yoğun protesto gösterilerine başlamışlardır.
Soru 4: Bay C’nin avukatı olsaydınız, yabancılar hukuku kapsamında ne tavsiye ederdiniz? Bay C, Türkiye’de herhangi bir uluslararası statü kazanabilir mi? (30 puan)
MİLLETLERARASI HUKUK FİNAL SINAVI KRİTİĞİ (14.06.2019)
📌 Sınavın Genel Niteliği:
- Seviye: Orta-zor (uluslararası usul hukuku, yetki-görev analizi ve avukatlık statüsüne dair teknik bilgi gerektirir).
- Vaka Tabanlı: Olaylardaki hukuki sorunları tespit ve çözümleme becerisini ölçer.
- Puan Dağılımı: Yetki analizi (30 p), görev/yetki ayrımı (25 p), mesleki statü (Avukatlık Kanunu md. 3).
🔍 DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR
1. Milletlerarası Usul Hukuku (Olay I)
-
Yetki Kuralları:
- Berlin mahkemesinin yetkisizlik kararı, Alman usul hukukundaki “yerleşiklik” şartına dayanıyor.
- Türkiye’de yetkili mahkeme: HMK md. 9 (Türk vatandaşları için genel yetkili mahkeme, yerleşim yeri veya davalının Türkiye’deki son adresi).
- Çifte Yerleşiklik: Bay A’nın Berlin’de yerleşik sayılmaması, Türkiye’deki yetkiyi güçlendirir.
2. Tahkim ve Mahkeme Yetkisi (Olay II)
-
Tahkim Kararının İptali:
- Görevli mahkeme: İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi (Tahkim Kanunu md. 15).
- Yetkili mahkeme: Tarafların mutabakatı veya tahkim anlaşmasında belirtilen yer. Yoksa, davalının yerleşim yeri (İstanbul).
- Önemli İlke: Tahkim sürecinde “görev” (tahkimin kapsamı) ve “yetki” (mahkeme seçimi) ayrımı kritik.
3. Avukatlık Statüsü (Olay III)
-
Avukatlık Kanunu md. 3:
- Türk vatandaşlığı şartı (istisnalar: Avrupa Birliği vatandaşları için serbest dolaşım).
- Bayan E’nin durumu: AB üyesi olmayan bir ülke vatandaşıysa, çalışma izni + denklik süreci gerekir.
- Pratik Çıkarım: Yabancı avukatların Türkiye’de serbest çalışması için karşılıklılık ilkesi aranır.
4. Suçlu İadesi ve İnsan Hakları (Olay IV)
-
Kriterler:
-
İade anlaşması istisnaları:
- İdam cezası: AİHS md. 2-3 (Türkiye, insan hakları ihlali nedeniyle iadeyi reddedebilir).
- Siyasi suç iddiası (TCK md. 18).
-
Uluslararası statü seçenekleri:
- Mültecilik (1951 Sözleşmesi): İdam, “ağır ihlal” sayılır.
- Geçici koruma (Yabancılar Kanunu md. 91).
-
Hukuki süreç:
- İdare Mahkemesi’nde iade kararına itiraz.
- AİHM’den ihtiyati tedbir talebi.
-
Puan dağılımı:
- İade hukuku analizi (10 p).
- Statü seçenekleri (10 p).
- Hukuki strateji (10 p).
-
İade anlaşması istisnaları:
⚠️ SINAVIN ZORLAYICI YÖNLERİ
- Çoklu Hukuk Sistemleri: Alman ve Türk usul kurallarının karşılaştırılması (Olay I).
- Tahkimde Usul: Tahkim kararının iptali için görevli/yetkili mahkemenin farklı olabilmesi (Olay II).
- Statü Sorunları: Vatandaşlık ve mesleki ehliyetin kesişimi (Olay III).
💡 BAŞARI İÇİN TAVSİYELER
✔ HMK md. 9-11 (yetki kuralları) ve Tahkim Kanunu md. 15’i ezbere bilin.
✔ Karşılaştırmalı analiz: Yabancı mahkeme kararlarının Türkiye’de tanınması şartlarını çalışın.
✔ Avukatlık Kanunu’ndaki istisnaları not alın (AB vatandaşları vs. diğer yabancılar).
📚 KAYNAK ÖNERİLERİ
- Milletlerarası Usul Hukuku (Prof. Dr. Cemal Şanlı)
- Tahkim Hukuku (Prof. Dr. Ergin Nomer)
- Avukatlık ve Noterlik Hukuku (Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez)
🔚 Sonuç: Bu sınav, uluslararası hukuk pratiğinde karşılaşılabilecek gerçekçi senaryoları test ediyor. Olaylardaki “bağlantı noktalarını” (yerleşim yeri, vatandaşlık, tahkim anlaşması) hızlıca tespit edebilmek için bol vaka çözün.