Silahların Eşitliği İlkesi

Silahların Eşitliği İlkesinin Kavramsal Çerçevesi

Silahların eşitliği kavramı, Alman hukukunda kullanılan “waffengleichheit” terimine karşılık olarak ilk defa Avrupa İnsan Hakları Komisyonu (AİHK) yargılamalarında ifade edilmiştir. AİHK, 1962 tarihli bir raporunda bu kavramı “eşit temelde muamele ilkesi” olarak tanımlamıştır. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) ise bu ilkeyi ilk kez 1968 tarihli Neumeister/Avusturya kararında adlandırmıştır.

Modern ceza muhakemesi açısından büyük önem taşıyan silahların eşitliği ilkesinin kökleri, antik dönemde gerçekleştirilen düello muhakemesine kadar uzanmaktadır. Adli düellolarda tarafların eşit silah ve zırhlara sahip olması, tarafsız ve adil bir mücadelenin temelini oluşturmuştur.

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Silahların Eşitliği İlkesi

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde (AİHS) silahların eşitliği ilkesi açıkça yer almasa da, AİHM bu ilkeyi Sözleşme’nin 6. maddesindeki “hakkaniyete uygun yargılanma hakkı” çerçevesinde geliştirmiştir. Mahkemeye göre bu ilke, taraflar arasında “adil bir denge” kurulmasını gerektirir.

Silahların eşitliği ilkesi, yargılamanın her iki tarafına da usule ilişkin haklar bakımından eşit fırsatlar tanınmasını ifade eder. Ancak bu eşitlik, yargılamaya bir bütün olarak bakıldığında iddia ve savunma arasında niteliksel bir denge sağlanmasını ifade eder. Taraflardan birinin dezavantajlı duruma düşmemesi ve savunma haklarının etkin bir şekilde kullanılması bu ilkenin temel unsurları arasındadır.

Türk Anayasası ve Silahların Eşitliği İlkesi

Türk Anayasası’nın 36. maddesinde yer alan “iddia”, “savunma” ve “adil yargılanma hakkı” ifadeleri, silahların eşitliği ilkesinin dolaylı bir şekilde anayasal güvence altında olduğunu göstermektedir. Anayasa Mahkemesi, bu ilkeyi adil yargılanma hakkının ayrılmaz bir parçası olarak ele almakta ve ilkenin uygulanmasının hukuk devleti olmanın bir gereği olduğunu vurgulamaktadır.

Uygulamada Silahların Eşitliği İlkesi

Silahların eşitliği ilkesi soyut bir kavramdır ve uygulamadaki görünümleriyle somutlaştırılabilir. Bu ilke, yargılamada tarafların delil sunma haklarını, iddia ve savunmalarını etkili bir şekilde dile getirme fırsatlarını ve maddi bilgilerin şeffaf bir şekilde paylaşılmasını kapsamaktadır. Özellikle ceza yargılamasında sanığın savunma hakkı, bu ilkenin en önemli unsurlarından biridir.

AİHM, silahların eşitliği ilkesinin ihlal edilip edilmediğini değerlendirmek için üç aşamalı bir test uygular. Bu test; dezavantajlı bir durumun varlığı, bu durumun geçerli bir nedene dayanıp dayanmadığı ve ortaya çıkan zararın telafi edilip edilmediğinin incelenmesi aşamalarından oluşur. Benzer şekilde Anayasa Mahkemesi de bu yönteme paralel bir inceleme yaklaşımı benimsemektedir.

Sonuç

Silahların eşitliği ilkesi, bireylerin adil bir yargılama sürecine tabi tutulmasını ve iddia ile savunma arasında dengenin korunmasını sağlamayı amaçlar. AİHM ve Anayasa Mahkemesi içtihatları, bu ilkenin sınırlandırılabilir bir güvence olduğunu kabul etmekle birlikte, tarafların temel haklarını korumaya öncelik tanımaktadır. Adil yargılanma hakkı çerçevesinde, tarafsız bir yargılamanın sağlanması hukuk devleti anlayışının temel taşlarından biridir.

Bu Hafta İlgi Görenler

22.7.1971 Tarihli, 1.Sıkıyönetim Askeri Mahkemesinde Başlayan 1. THKO Davası 4. Duruşma (1 ve 2 Nolu Oturum) Zaptı

1. SIKIYÖNETİM ASKERÎ MAHKEMESİ 971/96-13 Duruşma: 4. 22.7.971 Duruşmanın tehir edildiği belli gün...

Usuli Kazanılmış Hak ve İstisnaları – Maddi Hata Kavramı

6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununda  usulî kazanılmış hakka ilişkin...

1. THKO Davasında Avukatların Ankara 1 Nolu Sıkıyönetim Askeri Mahkemesi’ne Sundukları Soruşturmanın Genişletilmesi Talebi

ANKARA SIKIYÖNETİM KOMUTANLIĞI 1 NO.LU ASKERİ MAHKEMESİ BAŞKANLIĞI’NA Dosya No. 971/13 Özeti:...

17.7.1971 Tarihli, 1.Sıkıyönetim Askeri Mahkemesinde Başlayan 1. THKO Davası 2. Duruşma Zaptı

1. SIKIYÖNETİM ASKERÎ MAHKEMESİ 971/96-13 Duruşma: II. 17.7.971 ve Hak. Yzb. Baki TUĞ...

Türkiye’de Gözaltı Süreci: Haklar, Mevzuatlar ve İşleyiş...

Gözaltına Alma Nedir? Gözaltı, Ceza Muhakemesi Kanunu'na (CMK) göre Cumhuriyet...

Kamu Görevlisi’nin Sosyal Medya Paylaşımı Dolayısıyla Disiplin...

Anayasa Mahkemesi, bir öğretmenin sosyal medya paylaşımı nedeniyle aldığı...

Anayasa Mahkemesi İlgili Mevzuatı

1 - TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASI ANAYASA TAM METNİ GEREKÇELİ ANAYASA 1982 tarihli...

Anayasa Mahkemesi’nin Yapısı

Üyelerin Seçimi - Anayasa Mahkemesi Üyelerinin Atama Süreci Anayasa Mahkemesi,...

Anayasa Mahkemesi’nin Görev ve Yetkileri

Norm Denetimi Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu, kanunların, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin ve...

CMK 172: Kovuşturmaya Yer Olmadığında Ne Olur?

Soruşturma evresi, suç işlendiği izlenimi veren halin öğrenilmesi ile...

İstinaf Mahkemeleri İş Bölümleri

Bölge Adliye ve Bölge İdare Mahkemeleri iş bölümü kararları İSTİNAF...

Osmanlı Ceza Muhakemesi Hukukunda Şüpheli Ve Sanığın...

Kişinin kendini ve yakınlarını suçlayıcı beyanda bulunmaya ya da...
Önceki İçerik
Sonraki İçerik