Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi, 2008-2009 öğretim yılı Borçlar Hukuku Özel Final sınavı soruıları
SORU I: Adana’da ikamet eden binicilik meraklısı Gürhan’ın bir yarış atı vardır. Gürhan 1995 ve 1996 yıllarında bu atı Süleyman’ın ahırında muhafaza etmektedir. Gürhan Süleyman’a kira bedeli olarak aylık 1000 TL ödeyecektir. Ancak Gürhan söz konusu kira bedelini düzenli olarak ödememiştir. Gürhan 1 Kasım 1998 tarihinde yarış atını muhafaza edebileceği küçük bir ahırı da bulunan bir çiftlik evine taşınmıştır. Gürhan atı teslim almak için Süleyman’a gittiğinde, Süleyman o ana kadar ödenmemiş 8000 TL kira borcu olduğunu belirtmiş; ancak Gürhan’ın bu konuyu sonra konuşacaklarını söylemesi üzerine atı ona teslim etmiştir.
Süleyman birçok kez Gürhan’a borcunu ödemesini hatırlatmış, yapılan tartışmalar sonucunda Gürhan 20.5.1998 tarihinde 8000 TL tutarında bir alacak senedi imzalayarak Süleyman’a vermiş, ancak aradan bir süre geçmiş olmasına rağmen borcunu ödememiştir.
Gürhan eski atını satarak 2006 Ocak ayında „Zorro” isimli yeni yarış atı almıştır. 2008 yılının başına gelindiğinde Gürhan’ın işleri bozulmuş ve yurt dışına taşınmaya karar vermiştir. Beraberinde götüremeyeceği için, Zorro’yu satmaya karar vermiştir.
Gürhan’ın bu niyetinden haberdar olan Süleyman birçok yarışta gördüğü Zorro’yu satın alabileceğini kendisine bildirmiştir. Taraflar 12.05.2008 tarihinde bir araya gelmiş ve Süleyman, Zorro’nun 18.05.2008 tarihinde yapılacak yarışlarda ilk üçe girmesi kaydıyla, 10.000. TL karşılığında atı satın almayı kabul ettiğini bildirmiştir. Gürhan’ın da bu teklifi kabul etmesi üzerine Süleyman, Zorro’yu da teslim alıp oradan uzaklaşmıştır.
Çok kısa süre içerisinde Süleyman’ın Zorro’ya olan ilgisi azalmış ve onu 18.05.2008 tarihinde yapılacak yarışlara kaydettirmemiştir.
25.05.2008 tarihinde Gürhan Süleyman’dan satış bedelini talep etmiştir. Süleyman atın yarışlara katılmadığını dolayısıyla borcu bulunmadığını, istediği zaman atını geri alabileceğini bildirmiştir. Ayrıca borcu olduğu kabul edilse bile, 10.000 TL tutarındaki bu borcunu 8000 TL tutarındaki kira alacağıyla takas ettiğini bildirmiştir. Gürhan ise, Zorro’nun yarışlara Süleyman onu kaydettirmediği için katılamadığını belirterek, bu durumda, satım bedelini talep etmeye hakkı bulunduğunu ileri sürmüştür. Gürhan, Süleyman’ın takas iddiasına ilişkin olarak ise, kira bedellerine ilişkin alacakların BK.126 hükmü uyarınca 5 yıllık zamanaşımı süresine tâbi olduğunu, oysa kira borcunun muaccel olmasından beri yaklaşık 12 yıllık bir sürenin geçtiğini ve dolayısıyla kira alacağının zamanaşımına uğradığını, zamanaşımına uğramış alacakların ise takas edilemeyeceğini iddia etmiştir.
1) Süleyman’ın kira alacağı hangi tarihte zamanaşımına uğramıştır? Gerekçeli olarak açıklayınız. (15 p.).
2) Gürhan’ın satım bedeline ilişkin alacağı doğmuş mudur? Süleyman’ın, “atın yarışlara katılmadığı ve dolayısıyla şartın gerçekleşmediği” iddiasını da göz önünde bulundurarak gerekçeli olarak açıklayınız. (15 p.).
3) Süleyman’ın takas hakkını kullanması için gerekli şartlar somut olayda gerçekleşmiş midir? Takas hakkının kullanılması hangi andan itibaren hüküm ve sonuç doğurur? Süleyman’ın zamanaşımı iddiasını da göz önünde bulundurarak gerekçeli olarak açıklayınız. (15 p.).
SORU II: Amber adlı firma, “Wild Hors” markası ile tanınan erkek parfümünü üretmektedir. Amber firması, ürettiği parfümün esansını Durmaz A.Ş.’den sağlamaktadır. Durmaz A.Ş en son esans teslimatını 15 Ocak 2008 tarihinde yapmıştır. Bu teslimat nedeniyle Amber firması, Durmaz A.Ş.’ne 12.000 TL borçlanmıştır. Amber firması, “Temizel Kozmetik” mağazalar zincirinin kendi müşterisi olduğunu ve 6 ayda bir onlara yüklü miktarda mal sattığını, aralarındaki sözleşme uyarınca en yakın teslimatın 1 Temmuz 2008 tarihinde gerçekleşeceğini bildirerek, bu teslimattan kendi lehine doğacak alacaklardan 12.000 TL’lik kısmını borcuna karşılık Durmaz A.Ş.’ne temlik etmeyi önermiştir. Durmaz A.Ş. bu teklifi kabul etmiş ve taraflar arasında 4 Şubat 2008’de yazılı temlik sözleşmesi yapılmıştır.
Temlik işleminden sonra görsel ve yazılı medyada, “Wild Hors” markalı parfümün insan sağlığına zararlı olduğu yönünde haberler çıkmaya başlamıştır. Sağlık Bakanlığı konuyla ilgili inceleme başlatmış ve iddiaların doğru olduğunun tespiti üzerine bir genelge yayınlayarak söz konusu parfümün üretimini ve satışını yasaklamıştır.
1) 1 Temmuz 2008 tarihinde Amber firmasının teslimde bulunma, Temizel Kozmetiğin ise satım bedelini ödeme borcu doğar mı? Gerekçeli olarak açıklayınız. (5 p.).
2) Olayda ne tür bir temlik işlemi söz konusudur? Bu türden temlikin geçerli olabilmesi için doktrin ve içtihatlarda hangi şartların mevcudiyeti aranmaktadır? (10 p.).
3) Alacağın temliki işlemi geçerli midir? Durmaz A.Ş.’nin Amber firmasına başvurma hakkı mevcut mudur? Gerekçeli olarak açıklayınız. (15 p.).
SORU III: Fabrika sahibi Mustafa, çelik ticareti ile uğraşan Selim ile, üretimde ihtiyaç duyduğu çeliğin teminine ilişkin olarak 01.01.2005 tarihinde 5 yıllık bir sözleşme yapmıştır. Taraflar arasındaki sözleşmeye göre, Selim yılda 4 defa 100 ton çelik teslim edecektir. Teslim tarihleri her yıl için 15 Ocak, 15 Nisan, 15 Temmuz ve 15 Ekim olarak kararlaştırılmıştır. Satım bedeli ton başına 600 TL olup, teslimattan sonraki bir hafta içinde Selim’in banka hesabına yatırılacaktır.
İlk üç yıl sözleşmeye uygun olarak kararlaştırılan mal teslim edilmiş ve satım bedeli de ödenmiştir. Ancak 15 Ocak 2008 tarihine gelindiğinde, Selim teslimatı gerçekleştirememiştir. Ekonomik krizden ciddi bir şekilde etkilenen Selim’in, iflas etmek üzere olduğu anlaşılmıştır.
1) 15 Ocak 2008 tarihinde Selim’in teslimatı gerçekleştirmemesi üzerine Mustafa’nın sahip olduğu hakları sadece sayarak, bu hakların kullanılabilmesi için yerine getirilmesi gereken formaliteleri kısaca açıklayınız. (15 p.).
2) Mustafa sahip olduğu hakları sözleşmenin hangi kısmı bakımından kullanabilir? Gerekçeli olarak açıklayınız. (10 p.).
Ankahukuk Sitesi kurucusu ve yöneticisi
