Terk, bir eşin ortak konuttan ayrılması veya bir eşin diğer eşi ortak konuttan uzaklaştırması olarak tanımlanabilir. Nitekim uygulamada eşini evinden kovan eş terk etmiş sayılmaktadır. Bu nedenle terk tanımını genişletmek yerinde olacaktır. Terke dayalı olarak boşanma davaları uygulamada sıkça karşılaşılan bir durumdur.

Terk Nedeniyle Boşanma

Terk, bir eşin ortak konuttan ayrılması veya bir eşin diğer eşi ortak konuttan uzaklaştırması olarak tanımlanabilir. Nitekim uygulamada eşini evinden kovan eş terk etmiş sayılmaktadır. Bu nedenle terk tanımını genişletmek yerinde olacaktır. Terke dayalı olarak boşanma davaları uygulamada sıkça karşılaşılan bir durumdur. Türk Medeni Kanunu’nda terk, sıkı şekil şartlarına bağlanmış olup özel bir yargılama usulüne tabiidir.

Terk Nedeniyle Boşanmanın Şartları

            Aşağıda anlatacağımız üzere sıkı şekil şartlarına bağlı olan terk nedeniyle boşanma davasında boşanma kararının verilebilmesi şu şartların varlığı aranır :

• Eşlerden biri ortak yaşama son vermiş olmalı,
• Terk eylemi ciddi olmalı ve ortak yaşama son verme amacı gütmeli,
• Terk, hukuka aykırı olmalı
• Eşi konuta davet için Mahkemece veya Noter kanalıyla ihtar çekilmeli,
• İhtar samimi ve uygulanabilir olmalıdır.

            Terk nedeniyle boşanmaya karar verilebilmesi için yukarıdaki şartların varlığı aranır. Bu şartların sağlanması ile birlikte yargılama neticesinde aile mahkemesi, tarafların terk nedeniyle boşanmalarına karar verir. Bu şartları izah edecek olursak :

Terk Nedeniyle Boşanmanın Medeni Kanundaki Yeri

            Özel boşanma sebeplerinden olan terk nedeni, Türk Medeni Kanunu’nun 164. Maddesinde yer almaktadır. Madde içeriği şu şekildedir :

            Terk – Madde 164 : ‘Eşlerden biri, evlilik birliğinden doğan yükümlülüklerini yerine getirmemek maksadıyla diğerini terk ettiği veya haklı bir sebep olmadan ortak konuta dönmediği takdirde ayrılık, en az altı ay sürmüş ve bu durum devam etmekte ve istem üzerine hakim veya noter tarafından yapılan ihtar sonuçsuz kalmış ise terk edilen eş boşanma davası açabilir. Diğerini ortak konutu terketmeye zorlayan veya haklı bir sebep olmaksızın ortak konuta dönmesini engelleyen de terk etmiş sayılır. Davaya hakkı olan eşin istemi üzerine hakim veya noter, esası incelemeden yapacağı ihtarda terk eden eşe iki ay içinde ortak konuta dönmesi gerektiği ve dönmemesi halinde doğacak sonuçlar hakkında uyarıda bulunur. Bu ihtar gerektiğinde ilan yoluyla yapılır. Ancak, boşanma davası açmak için belirli sürenin dördüncü ayı bitmedikçe ihtar isteminde bulunulamaz ve ihtardan sonra iki ay geçmedikçe dava açılamaz.’

Terk Nedeniyle Boşanma Davasını Kimler Açabilir ?

            Türk Medeni Kanunu’nun 164. Maddesinde düzenlenen terke dayalı boşanma davası ancak ve ancak terk edilen eş tarafından açılabilir. Terk eden eş kesinlikle dava açamayacaktır.  Peki hangi hallerde konut eş tarafından terk edilmiş sayılacaktır ?

• Eşlerin birlikte yaşadığı konutu terk eden eş terk etmiş sayılır.
• Eşlerin birlikte yaşadığı konutta diğer eşi terk etmeye zorlayan eş terk etmiş sayılır. Uygulamada sıkça karşılaşılan bu durumlar genellikle eşlerini (karılarını) evden kovan eşlerde (kocalarda) karşılaşılır. Kaba tabirle eşini konuttan kovan eş, terk etmiş sayılmaktadır.
• Eşinin ortak konuta dönmesini engelleyen eş de terk etmiş sayılır. Nitekim Türk aile yapısı gereği evlilik birliğinde çıkan problemlerde eşler geçici olarak evi terk edebilirler. Böyle durumlarda eşin pişmanlık duyup eve gelme arzusunun diğer eş tarafından görülmemesi ve yerine getirilmemesi terk olarak kabul edilecektir.

Terk Nedeniyle Boşanma Davasında İhtar Nasıl Yapılır ?

Terk nedeniyle boşanma davasında en önemli husus evi terk etmiş sayılan eşe yapılacak ihtardır. İhtarın yapılmasında bazı usuli sürelere uyulmuş, ihtar metninde bazı zaruri unsurların yer alması gerekmektedir.

Eşlerin Birlikte Yaşamaya Ara Verme Kararı Almaları 

            Türk Medeni Kanunu’nun 197. Maddesi ; eşlerin bazı hallerde ayrı yaşamaya karar verebileceklerini hükme bağlamıştır. Nitekim eşler; kişilik, ekonomik sebepler, güvenlik veya ailenin huzurunun tehlikeye düşmesi gibi nedenlerle ayrı yaşama kararı alabilirler. Böyle bir durumda  konutu terk eden eş, TMK 164. Madde anlamında terk etmiş sayılmayacaktır.

Terk Nedeniyle Boşanma Davasında Davayı Kabul

            Terk nedeniyle boşanma davası, yapısı itibariyle sıkı şekil şartlarına bağlandığı için terk olgusunun varlığının tespiti için yukarıda saydığımız tüm şartların varlığı gerekmektedir. Nitekim ihtar çekilmeli bu ihtara karşılık verilmediği takdirde ikinci bir ihtar çekilmeli ve ihtarın da bazı nitelikleri taşıması gerekir. Bununla birlikte ihtarın noter veya aile mahkemesi tarafından çekilmesi gerekir. Bu kadar sıkı şekil şartlarının varlığı halinde davanın davalı tarafından kabul edilmesi aile mahkemesi hakimin bağlamayacak ve davayı kabul herhangi bir sonuç doğurmayacaktır.

Terk ve Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması Nedenleri Arasındaki İlişki

            Boşanma davası hem terk nedenine hem de evlilik birliğinin temelinden sarsılması nedenine dayalı olarak açılırsa; dava Aile Mahkemesi tarafından reddedilecektir. Yani terditli olarak açılsa veya her iki sebebe aynı anda dayanılsa dahi dava reddedilecektir. Fakat terk nedenine dayalı olarak açılan boşanma davası tahkikat aşamasında ıslah edilerek başka bir sebebe dayanılabilir. Bununla birlikte terk nedenine dayalı olarak açılan boşanma davası yine ıslah edilerek anlaşmalı boşanma davasına çevrilebilir ve taraflar anlaşmalı boşanma protokolüyle birlikte anlaşmalı olarak boşanabilirler.

Kaynak: Av. Mehmet Emre ULUSOY

Terk Nedeniyle Boşanma Davasında İhtar (İzlenecek Usul)

Türk Medeni Kanunu’nun 164. Maddesinde düzenlenen ‘terk nedeniyle boşanma’ usuli süreci mühim olan bir davadır. Nitekim madde metninde dahi terk nedeniyle boşanma davasında izlenecek usül açık bir şekilde belirtilmiştir. Türk Medeni Kanunu’nun 164. Maddesinin 2. Fıkrasına göre : ‘Davaya hakkı olan eşin istemi üzerine hakim veya noter, esası incelemeden yapacağı ihtarda terk eden eşe iki ay içinde ortak konuta dönmesi gerektiği ve dönmemesi halinde doğacak sonuçlar hakkında uyarıda bulunur. Bu ihtar gerektiğinde ilan yoluyla yapılır. Ancak, boşanma davası açmak için belirli sürenin dördüncü ayı bitmedikçe ihtar isteminde bulunulamaz ve ihtardan sonra iki ay geçmedikçe dava açılamaz’ denilmiştir.

Türk Medeni Kanunu’nun 164. Maddesinde de belirtildiği üzere terk olgusu var ise bazı şartların sağlanması ile terk eden eşe ihtar çekilmelidir. İhtar, noter veya aile mahkemesi kanalıyla çekilmelidir. Buna göre ;

İhtarın Aile Mahkemesi Tarafından Yapılması

Terk nedeniyle boşanma davasında eşlerden biri, haklı bir neden olmadıkça veya evlilik birliğine ilişkin yükümlülüklerine yerine getirmemek kastıyla ortak konutu terk etmişse terk nedeniyle boşanma davası süreci başlayacaktır. Bu terk işleminden itibaren en az altı ay geçtikten sonra terk edilen eşin talebiyle terk eden eşe ihtar çekilebilecektir. İhtar ; evi terk eden eşe terk nedeniyle boşanmanın sonuçlarını izah etmektir. Peki ihtar nasıl yapılmalıdır ?

Aile mahkemesi tarafından ihtar çekilebilmesi için öncelikli olarak terk edilen eşin açık bir talepte bulunması gerekir. Buna ilişkin dilekçe ilgili büroya kaydedilip ilgili mahkemesine yapılacaktır. İhtar çekilmesi talebi bir dava olmayıp yalnızca mahkemenin değişik iş kalemine kaydedilecek bir husustur. Aile mahkemesi ihtar talebini inceleyecek ve bir karar verecektir. Aile mahkemesinin bu inceleme neticesinde 2 farklı karar yetkisi vardır :

Kabul Kararı : Aile mahkemesinin vermiş olduğu ihtarın yapılmasına dair kabul kararına karşı itiraz veya herhangi bir yasa yolu öngörülmemiştir. Değişik İş sayılan bu işlemde kanunkoyucu itiraz kurumunu devreye sokmamıştır. Bu nedenle aile mahkemesinin ihtarın çekilmesine dair kabul kararı kesin nitelik taşır.

Red Kararı : Aile mahkemesinin vermiş olduğu ihtarın yapılmasına dair red kararı ise kabul kararının aksine yasa yoluna açıktır. Kanunkoyucu red kararına temyiz prosedürünü işletmiştir. Yani mahkemenin vermiş olduğu red kararı temyiz edilebilir bir karardır.

Görevli ve Yetkili Mahkeme : Terk nedeniyle ihtar isteminde görevli mahkeme yukarıda da bahsettiğimiz üzere Aile Mahkemeleridir. Yetkili mahkeme hususunda ise kanunkoyucu herhangi bir yetki sınırı koymamıştır. Terk olgusuna dair ihtar çekilmesi işlemi herhangi bir adliyede gerçekleştirilebilir. Bu hususta herhangi bir kısıtlama yoktur.

Terk nedeniyle boşanma davasında çekilecek ihtarda Aile Mahkemesi ; dönülecek konutun adresini açıkça göstermeli, bu konuta dönüş süresi açık açık yazılmalı, davet edilen eşin potansiyel yol gideri karşılanmalı ve konutta ödemeli gönderilmelidir. Bu hususlar Aile Mahkemesince yapılacak ihtarda muhakkak bulunması gereken hususlardır.

Aile Mahkemesi Tarafından Yapılacak İhtarda İşlem Süreci Nasıldır ?

Aile Mahkemesi, terk edilen eşin yapmış olduğu başvuruyu inceleyecektir. Öncelikli olarak terk işleminin gerçekleşmesinin üstünden en az 4 ay geçmiş olmalıdır. Nitekim 4 ay geçmeksizin yapılan ihtar başvuruları reddedilecektir. Bu hususta hakim, fiili terk olgusunu araştırmalı ve 4 ayın geçtiğini tespit etmelidir.

Terk nedeniyle Aile Mahkemesince yapılan ihtarın muhatapa tebliğ edilmesi gerekmektedir. Terk nedeniyle boşanma davası açılabilmesi için de bu tebliğden itibaren en az 2 ay geçmelidir. Nitekim kanunkoyucu, terk eden eşe yapılan ihtarın sonuç vermesi adına 2 aylık azami bir süre öngörmüştür. Bu süre geçmeden açılacak boşanma davası reddedilecektir.

Yapılan ihtarın tebliğ edilmesinden itibaren 2 aylık süreç söz konusudur. Bu süreç yukarda da belirttiğimiz üzere ihtar çekilen eşin eve dönmesine dair verilen süredir. Bu süre geçmeden boşanma davası açılmalı, davanın reddi ile sonuçlanacaktır.

İhtarın Noter Tarafından Yapılması

Türk Medeni Kanunu’nun 164. Maddesine göre terke dair yapılacak ihtar Aile Mahkemesi tarafından yapılacağı gibi Noter kanalıyla da yapılabilmektedir. Nitekim notere başvuru yapacak terk edilen eş, yazılı veya sözlü talepte bulunmalı, bu talep noter tarafından tutanağa geçirilmelidir. Noter de ihtarı ilgilisine tebliğ eder ve Aile Mahkemesinin yukarıda bahsettiğimiz esasları doğrultusunda ilk ihtar yapılmış olacaktır.

İhtar Nasıl Olmalıdır ?

Aile Mahkemesi veya noter tarafından yapılmış ihtar öncelikle şekli unsurları taşımalıdır. Bunun yanı sıra ihtar samimi olmalıdır. Samimi olmalı’dan kasıt ; terk edilen eş talebinde samimi olmalı, dönülecek konutu hazır etmeli ve eşine karşı güven sarsıcı/hakaret/olumsuz beyanlarda bulunmamalıdır. Bu ve buna benzer evlilik birliğini zedeleyici hususlar ihtarın samimi olmaması sonucunu doğurur. Böyle bir halde ihtar işlemi şekli olarak tamamlanmış olsa da hukuken bir değeri kalmamaktadır.

Kaynak: Av. Mehmet Emre ULUSOY

Terk Nedeniyle Eve Dön İhtarı İstemi (İhtar Örneği)

… AİLE MAHKEMESİ HAKİMLİĞİ’NE;

İSTEMDE BULUNAN         : 

TC KİMLİK NUMARASI   :

ADRES                                  :

VEKİLİ                                 :

(Varsa tarafların kanuni temsilcilerinin)

ADRES                                  :

(Varsa tarafların kanuni temsilcilerinin)

MADDİ İLGİLİ                    :

ADRES                                  :

KONU                                   : Terk eden eşin ortak konuta davet edilmesi istemimizi içerir.

AÇIKLAMALAR                 :

1-) Müvekkilimiz, eşi … … ile …/ …/ … tarihinde evlenmiş (EK 1) ve bu evliliklerinden … ve … isimli iki çocukları olmuştur.(EK 2) Muhatap eş, …/ …/ … tarihinde “çocuklardan ve senden bıktım.” diyerek eşyalarını toplayıp babasının … … …/… adresinde bulunan evine gitmiştir.

2-) Müvekkilimiz evlilikte kendisine düşen sorumlulukları yerine getirmekte, eşini ve çocuklarını çok sevmektedir. Eşinin evi terk etmesini ve eve dönmemesini gerektirecek haklı bir nedeni yoktur.

3-) Müvekkilimizin dostları ve yakınları bu konuda girişimde bulunmasına rağmen aradan geçen dört aylık sürede herhangi olumlu bir sonuç alınamamıştır. Bu hususta dilekçemiz ekinde sunulmuş tanık listesinde (EK 3) isimleri yer alan ilgililer, mahkemenizce uygun görülmesi halinde, duruma ilişkin izahat verecektir.

4-) Müvekkilimiz, eşinin, …. … …./…. adresinde bulunan müşterek eve dönmesi için gerekli olan …-TL’lik masrafı konutta teslim edilecek şekilde ödemeye hazır olup gerekli ihtarın yapılması için mahkemenize başvurulması zorunluluğu hasıl olmuştur.

HUKUKİ NEDENLER                    : 4721 S. K. m. 164, 6100 S. K. m. 382-388

HUKUKİ DELİLLER                     : Nüfus kayıtları, Tanık anlatımları

SONUÇ VE İSTEM                         : Yukarıda açıkladığımız nedenlerle, müvekkilimizin eşinin eve dönmesinin, dönmediği takdirde terk nedeniyle boşanma davası açacağımızın, ihtaren bildirilmesine karar verilmesini müvekkilimiz adına vekaleten saygılarımızla talep ederiz. …./…/…

EKLER:  1- Uluslar arası Aile Cüzdanı Fotokopisi

      2- Nüfus Kayıtları

      3- Tanıkların isimleri ve adresleri ile tanıklık edecekleri konuları gösterir tanık listesi,

      4- Bir adet özel yetki içerir onaylı vekaletname örneği.

İstem Sahibi Vekili

Av.

KAYNAK: Sinerji