Hukuk Devleti, Öngörülebilirlik ve Güven İnşası: Stratejinin Vaadleri, Getirdikleri ve Eleştiriler Işığında Türkiye Yargısının Geleceği
İçerik Başlıkları
- Giriş: “Türkiye Yüzyılı”nda Adaletin İnşası
- Bölüm 1: Stratejinin Ruhu ve Temel Temalar: Neyi Amaçlıyor?
- Bölüm 2: Amaç 1 – Kurumsal Yapının Güçlendirilmesi ve Süreçlerin Yeniden Yapılandırılması (18 Hedef, 107 Faaliyet)
- Bölüm 3: Amaç 2 – İnsan Kaynakları Kapasitesinin Güçlendirilmesi (7 Hedef, 38 Faaliyet)
- Bölüm 4: Amaç 3 – Ceza Adaleti Sisteminin Etkinliğinin Artırılması (9 Hedef, 63 Faaliyet)
- Bölüm 5: Amaç 4 – Hukuk ve İdari Yargılama Süreçlerinin Etkinliğinin Artırılması (5 Hedef, 22 Faaliyet)
- Bölüm 6: Amaç 5 – Adalete Erişimin Kolaylaştırılması (5 Hedef, 17 Faaliyet)
- Bölüm 7: Genel Değerlendirme, Fırsatlar ve Zorluklar
Giriş: “Türkiye Yüzyılı”nda Adaletin İnşası
Türkiye, 2009 yılında başlattığı planlı yargı reformu sürecine dördüncü ve en iddialı adımıyla devam ediyor. “Türkiye Yüzyılı” vizyonunun en önemli ayaklarından biri olarak sunulan 2025-2029 Yargı Reformu Stratejisi (YRS), sadece bir hukuk metni olmanın ötesinde, siyasi, sosyal ve ekonomik bir manifesto niteliği taşıyor. 94 sayfalık bu kapsamlı belge, 5 ana amaç, 45 hedef ve tam 264 somut faaliyet ile önümüzdeki beş yılın yol haritasını çiziyor.
Bu analiz yazısında, sadece belgenin ne dediğini aktarmakla kalmayacak, aynı zamanda:
-
Stratejinin arka planını ve temel felsefesini irdeleyeceğiz.
-
Her bir amacı ve hedefi, hukuk pratiği ve vatandaş perspektifinden yorumlayacağız.
-
Önceki stratejilerle olan süreklilik ve kopuş noktalarını ortaya koyacağız.
-
Getirilen yeniliklerin potansiyel fayda ve risklerini tartışacağız.
-
Stratejinin, Türkiye’nin küresel konumu ve AB ile ilişkileri bağlamındaki anlamını değerlendireceğiz.
Bölüm 1: Stratejinin Ruhu ve Temel Temalar: Neyi Amaçlıyor?
Belge, kendisini 2009, 2015 ve 2019’daki öncüllerinin devamı ve tamamlayıcısı olarak konumlandırıyor. Ancak, “Türkiye Yüzyılı” vurgusuyla birlikte, bu seferki stratejinin daha iddialı ve kapsayıcı olduğu açık. Strateji, altı temel tema üzerine inşa edilmiş:
-
Hukukun Üstünlüğü (Yargı Bağımsızlığı ve Tarafsızlık): Klasik bir vurgu gibi görünse de, bu tema özellikle yeni bir anayasa hazırlık sürecine atıfta bulunarak dikkat çekiyor. Yargı mensuplarının her türlü baskıdan uzak karar verebilmesi için “teminatların artırılması” sözü veriliyor.
-
Hukuki Güvenlik (Makul Süre, Hızlılık, Öngörülebilirlik): Belki de en somut vaatlerin olduğu alan. “Gecikmeyen ve öngörülebilir bir adalet sistemi” vizyonu doğrultusunda, yargılamaların makul sürede bitirilmesi için hedef süreler, performans ölçümleri ve dijitalleşme öne çıkıyor.
-
Yargının Etkinliği (Sadeleştirilmiş ve Verimli Süreçler): Karmaşık usul kurallarının sadeleştirilmesi, ihtisaslaşmanın artırılması ve gereksiz formalitelerin kaldırılması hedefleniyor. Bu, vatandaş için daha anlaşılır, avukat için daha işlevsel bir yargılama süreci anlamına gelebilir.
-
Güven ve Memnuniyet (Kolay Erişim ve Onarıcı Adalet): Strateji, adaletin sadece bir cezalandırma mekanizması olmadığını, aynı zamanda mağdurları odağına alan “onarıcı ve telafi edici” bir işleve de sahip olması gerektiğini vurguluyor. Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Müdürlükleri (ADM) bu anlayışın somutlaşmış hali.
-
Teknoloji Destekli Adalet (Dijital Dönüşüm ve Yapay Zekâ): UYAP’ın ötesine geçen bir dijitalleşme hayal ediliyor. Yapay zekânın karar destek sistemi olarak kullanılması, e-duruşmaların yaygınlaşması ve tüm süreçlerin dijitalleşmesi planlanıyor. Bu, stratejinin en yenilikçi ve aynı zamanda en çok tartışılacak boyutlarından biri.
-
Mesleki Yetkinlik (Liyakat ve Değer Temelli Eğitim): Hukuk eğitiminden başlayarak, hakim-savcı ve adalet personelinin sürekli ve nitelikli eğitimi esas alınıyor. Liyakatin ön planda olduğu bir insan kaynakları sistemi vaat ediliyor.
Bölüm 2: Amaç 1 – Kurumsal Yapının Güçlendirilmesi ve Süreçlerin Yeniden Yapılandırılması (18 Hedef, 107 Faaliyet)
Bu amaç, reformun omurgasını oluşturuyor. Adeta yargı sisteminin donanım ve yazılımının yenilenmesi hedefleniyor.
Hedef 1.1 & 1.2: Anayasal Zemin ve İnsan Hakları
-
Analiz: Strateji, doğrudan “yeni bir anayasa hazırlıklarına” atıfta bulunarak siyasi bir mesaj veriyor. Yargı bağımsızlığı, HSK’nın yapısı ve hak arama yollarının bu süreçte ele alınacağı belirtiliyor. Bu, teoride olumlu ancak pratikte nasıl şekilleneceği merakla beklenen bir vaat. Ayrıca, yeni bir İnsan Hakları Eylem Planı hazırlanacak. Kişisel Verileri Koruma Kurumu ve TİHEK’in kapasiteleri güçlendirilecek. Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru yolundaki sorunların giderilmesi, önemli bir adım olabilir. İfade ve basın özgürlüğü standartlarının yükseltileceği yönündeki ifade, somut faaliyetlerle desteklendiğinde, uluslararası toplum nezdinde olumlu karşılanacaktır.
Hedef 1.3, 1.4, 1.5: Mahkemelerin Yapısal Dönüşümü ve Üst Yargıda Reform
-
Analiz: Burada somut ve acil ihtiyaçlara yönelik çözümler öne çıkıyor.
-
Yeni Mahkemeler: İhtiyaç duyulan bölgelerde yeni adliye ve idare mahkemeleri kurulacak. Bu, coğrafi erişimi artırmak için hayati öneme sahip.
-
Temyiz ve İstinaf Sürelerinde Devrim: Temyiz incelemelerinin en geç 6 ay, istinaf incelemelerinin de en geç 6 ay içinde sonuçlandırılması hedefi, belgenin en iddialı vaatlerinden. Bunun için Yargıtay, Danıştay ve bölge adliye/idare mahkemelerine yeni daireler ve üyeler atanacak. Kısmi incelemenin önüne geçilerek dosyaların bütüncül ele alınması, isabetli karar oranını artırabilir.
-
Doğrudan Temyiz: Bazı uyuşmazlıklar için istinaf atlanarak doğrudan temyize gidilmesi, süreleri kısaltmak için radikal bir öneri.
-
Hedef 1.6 & 1.7: İhtisaslaşma ve Savunmanın Güçlendirilmesi
-
Analiz: Hakimlerin “hukuk” veya “ceza” hakimi olarak ihtisaslaşması, çevre, sağlık, sigorta, uyuşturucu gibi teknik alanlarda özelleşmiş mahkemelerin kurulması, kararların kalitesini ve hızını artırabilir. Savunma hakkının güçlendirilmesi bağlamında, Avukatlık Kanunu’nun yenilenmesi, avukatların bilgi-belge temin yetkilerinin genişletilmesi ve bazı işlemlerde avukat bulundurma zorunluluğunun getirilmesi, hukuki güvenliğe katkı sağlayacak önemli adımlar.
Hedef 1.8 & 1.9: Performans Kültürü ve Dijital Çağ Atlama
-
Analiz: “Hedef süre” uygulamasının tüm yargılamalarda ve istinafta da belirlenmesi, yargıyı bir nevi performans yönetimi sistemine tabi tutuyor. Faydalı olabilir ancak “hızlı karar” baskısının “isabetli karar” ilkesini zedeleme riski de bulunuyor. Adalet Bakanlığı ve HSK bünyesinde kurulacak performans birimleri bu dengeyi nasıl kuracak, izlenecek.
-
Dijital Devrim: Strateji, teknolojiyi merkeze alıyor. Yapay zekâ temelli öneri sistemleri, belge analizi, bilirkişi raporu kontrolü gibi alanlarda kullanılacak. e-Duruşma uygulamasının yaygınlaşması ve siber güvenliği güçlendirilmiş yeni UYAP yazılımına geçilmesi, özellikle COVID-19 sonrası dönemde artan bir ihtiyaca cevap veriyor. Ancak, yapay zekânın etik sınırları ve nihai kararı insana bırakması gerektiği konusu kritik öneme sahip.
Hedef 1.10 – 1.18: Diğer Kritik Kurumsal Düzenlemeler
-
Adalet Komisyonları: Yeniden yapılandırılarak, yerel düzeyde makul sürenin takibinden sorumlu olacaklar.
-
Teftiş Sistemi: “Önleyici teftiş” vurgusuyla, sorun oluşmadan müdahale eden bir anlayış benimseniyor.
-
Bilirkişilik: Kronik bir sorun olan bilirkişilik sistemi kökten ele alınıyor. Bilirkişilerde aranan nitelikler yeniden belirlenecek, eğitim verilecek, rapor süreleri kısaltılacak ve caydırıcı yaptırımlar getirilecek. Otomatik tevzi (görevlendirme) sistemi getirilerek keyfiliğin önüne geçilmeye çalışılacak.
-
Tebligat: Zorunlu elektronik tebligatın yaygınlaştırılması, usulsüz tebligatı azaltacak en etkili yollardan biri.
-
Adli Tıp: Kurumun fiziki, teknik ve bilimsel kapasitesi güçlendirilecek, yapay zekâ ile desteklenecek.
-
Noterlik: Noterlere, dava öncesi delil tespiti gibi yeni yetkiler verilerek yargının iş yükü hafifletilmeye çalışılacak. “Noter Yardımcılığı” müessesesi getirilecek.
Bölüm 3: Amaç 2 – İnsan Kaynakları Kapasitesinin Güçlendirilmesi (7 Hedef, 38 Faaliyet)
Adil ve nitelikli bir yargı, ancak nitelikli insan kaynağı ile mümkündür. Bu amaç, hukuk eğitiminden başlayarak tüm insan kaynağı süreçlerini kapsıyor.
Hedef 2.1: Hukuk Eğitiminde Kalite Devrimi
-
Analiz: Strateji, sorunun kaynağına, hukuk fakültelerine iniyor. Hukuk fakültelerine girişteki başarı sıralamasının yükseltilmesi, fakülte açılması için yeni kriterler getirilmesi, test tekniği yerine yazılı sınav uygulamasının teşviki ve müfredatın etik, metodoloji gibi derslerle güçlendirilmesi, uzun vadede en etkili reformlardan olabilir. En yüksek puan alan öğrencilere Adalet Bakanlığı Bursu verilmesi, yetenekli gençleri kamu yargısına çekmek için akıllıca bir hamle.
Hedef 2.2 & 2.3: Türkiye Adalet Akademisi ve Hakim-Savcı Eğitimi
-
Analiz: Türkiye Adalet Akademisi’nin görev ve yetkileri kanunla düzenlenecek, eğitim merkezleri artırılacak ve bir “Hukuk Araştırmaları Merkezi” kurulacak. Bu, akademiyi daha merkezi ve etkin bir kurum haline getirebilir. Hakim ve savcı yardımcılığı sürecinin test, yazılı sınav ve mülakattan oluşan daha kapsamlı bir sınava tabi tutulması, liyakati güçlendirebilir.
Hedef 2.4 & 2.5: Sayı, Nitelik ve Kariyer Yönetimi
-
Analiz: Hakim, savcı ve personel sayısının iş yükü analizine dayalı olarak artırılması sözü veriliyor. Bilişim gibi alanlarda yeni uzman kadrolar oluşturulacak. Hakim ve savcıların nakil, terfi ve disiplin süreçlerinde coğrafi teminat, objektif ölçütler ve mesleki öngörülebilirlik vurgusu yapılıyor. Bu, yargı mensuplarının güvencesini artırmaya yönelik olumlu bir adım.
Hedef 2.6 & 2.7: Personel Reformu
-
Analiz: “Adalet Hizmetleri Sınıfı” oluşturulması ve “Uzman Kâtiplik” ünvanının ihdas edilmesi, adliye personelinin statüsünü ve kariyer imkanlarını iyileştirebilir. Bu da hakim ve savcıların, yargısal nitelik taşımayan işlerden kurtulup asıl görevlerine odaklanmalarını sağlayabilir.
Bölüm 4: Amaç 3 – Ceza Adaleti Sisteminin Etkinliğinin Artırılması (9 Hedef, 63 Faaliyet)
Bu bölüm, bireyin özgürlüğü ile toplum güvenliği arasındaki dengeyi kurmayı hedefliyor.
Hedef 3.1: Soruşturmada Etkinlik ve Teknoloji Suçlarıyla Mücadele
-
Analiz: Bilişim ve dolandırıcılık suçlarına özel vurgu yapılıyor. Telefon aboneliği tesisinin sıkı kimlik doğrulama yöntemlerine bağlanması ve kayıtların güncellenmemesi durumunda hatların kapatılması, suçla mücadelede güçlü bir silah olabilir. Bankaların ve elektronik para kuruluşlarının sorumluluklarının artırılması da finansal dolandırıcılıkla mücadelede önemli.
Hedef 3.2 & 3.3: Suç-Yaptırım Dengesi ve Caydırıcılık
-
Analiz: Türk Ceza Kanunu ve diğer ceza mevzuatı bütüncül bir şekilde gözden geçirilecek. Kısa süreli hapis cezalarına seçenek yaptırımların genişletilmesi, cezaevlerindeki nüfus baskısını hafifletebilir. Ancak, aynı zamanda tutuklama şartlarının esnetilmesi, trafik, örgütlü suçlar ve silah kullanımına ilişkin cezaların artırılması gibi caydırıcılığı öne çıkaran düzenlemeler de getiriliyor. Bu, “ıslah” ve “caydırıcılık” arasında gidip gelen bir politik ikilemi yansıtıyor.
Hedef 3.4 & 3.5: Onarıcı Adalet ve Adli Sicil
-
Analiz: Uzlaştırmanın teşviki ve suçtan zarar görenin mağduriyetinin giderilmesine yönelik düzenlemeler, ceza adaletinin insani boyutunu güçlendiriyor. Adli sicil kayıtlarının silinme sürelerinin gözden geçirilmesi ve yapay zekâ algoritmalarının bu süreçte kullanılması, “lekelenmeme hakkı” bağlamında olumlu bir gelişme.
Hedef 3.6 & 3.7: İnfaz Sisteminde İnsanileştirme ve Rehabilitasyon
-
Analiz: Strateji, infaz sisteminde önemli bir zihniyet değişikliğini işaret ediyor. Yaşlı, ağır hasta ve çocuk sahibi kadın hükümlüler için alternatif infaz usullerinin genişletilmesi, uyuşturucu bağımlıları ve akıl hastaları için müstakil rehabilitasyon merkezleri kurulması, ceza infazını salt bir “cezalandırma” olmaktan çıkarıp “topluma kazandırma” hedefine yaklaştırıyor. Elektronik izleme sisteminin millî teknolojiyle geliştirilmesi de dikkat çekici.
Hedef 3.8 & 3.9: Çocuk Adaleti ve Mağdur Hakları
-
Analiz: Çocuk adalet sistemi, stratejinin en özenle hazırlanmış bölümlerinden. 15 yaşından küçük çocukların ilk defa işledikleri (ağır olmayan) suçlar için kovuşturma yapılmaması, çocuk adalet merkezlerinin yaygınlaştırılması ve sosyal inceleme raporunun zorunlu hale getirilmesi, çocuğun üstün yararını gözeten devrim niteliğinde adımlar. ADM’lerdeki psikolog, sosyal çalışmacı ve pedagogların sayısının artırılması ise mağdurlara verilen desteğin kalitesini yükseltecektir.
(Not: Yanıtımın geri kalanı, talep ettiğiniz kelime sayısını karşılamak üzere, diğer amaçları (Hukuk/İdari Yargı ve Adalete Erişim) ve genel bir değerlendirme ile sonuçlandıracak şekilde devam edecektir. Yukarıdaki kısım, analizin yaklaşık yarısını oluşturmaktadır.)
Bölüm 5: Amaç 4 – Hukuk ve İdari Yargılama Süreçlerinin Etkinliğinin Artırılması (5 Hedef, 22 Faaliyet)
Bu amaç, ekonomik hayatın ve günlük yaşamın temelini oluşturan uyuşmazlıkların çözüm süreçlerini iyileştirmeyi hedefliyor.
Hedef 4.1 & 4.2: Hukuk Yargılamasında Sadeleşme ve Etkinlik
-
Analiz: Belirli bir değerin altındaki davalar için basitleştirilmiş ve hızlı bir yargılama usulü getirilmesi, vatandaşın adalet arayışını büyük ölçüde kolaylaştıracak. Yargı harçlarının sadeleştirilmesi ve elektronik ödeme imkanı da pratik fayda sağlayacak düzenlemeler. Topluluk (kolektif) davalarının etkinliğinin artırılması, tüketici ve çevre hakları gibi alanlarda önemli bir kazanım olabilir. Mahkemece istenen bilgi ve belgelerin verilmemesinin cezai yaptırıma bağlanması ve dürüstlük kuralına aykırı davranışlara yönelik caydırıcı yaptırımlar, yargılamaların süresini kısaltmak için gerekli görünüyor.
Hedef 4.3: Aile Hukukunda İnsani Yaklaşım
-
Analiz: Boşanma hukukunun, taraflar ve çocukların menfaatine uygun şekilde yeniden ele alınacak olması, toplumsal bir ihtiyaca cevap veriyor. Boşanma davalarının adli tatilde de görülebilmesi, süreci hızlandıracak. Aile hukukunda arabuluculuk müessesesinin getirilmesi, çekişmeli boşanma süreçlerinin aile bireyleri üzerindeki yıpratıcı etkisini azaltabilir.
Hedef 4.4: Arabuluculuk ve Tahkimin Yükselişi
-
Analiz: Arabuluculuğun kurumsal yapısının güçlendirilmesi ve dava şartı arabuluculuk kapsamının genişletilmesi, yargının iş yükünü hafifletmek için en makul yollardan biri. Kurumsal tahkimin farklı alanlarda yaygınlaştırılması, özellikle ticari uyuşmazlıklar için uluslararası yatırımcılar nezdinde Türkiye’yi daha cazip hale getirebilir.
Hedef 4.5: İdari Yargıda Çağ Atlama
-
Analiz: İdari yargı, genellikle daha yavaş işleyen bir süreç olarak bilinir. Strateji, bu sorunu kökten çözmeyi hedefliyor. Tam yargı davalarında sulhün zorunlu kılınması, pilot dava uygulamasına geçilmesi, delil tespiti imkanı getirilmesi ve dosya birleştirme/ayrımına ilişkin usuller, idari yargılama süreçlerini hızlandırmak için oldukça kapsamlı bir paket sunuyor.
Hedef 4.6: İcra ve İflas Sisteminde Köklü Reform
-
Analiz: 1932’den kalma mevcut İcra ve İflas Kanunu’nun yerine, günün ihtiyaçlarına cevap verecek yepyeni bir kanun hazırlanacak. Bu, stratejinin en iddialı vaatlerinden biri. Alacaklı ve borçlu hakları arasında denge gözeten, elektronik dosya sistemine tam entegre ve konkordato gibi kurumları daha etkin hale getiren yeni bir sistem, ticari hayatın can damarı olacaktır.
Bölüm 6: Amaç 5 – Adalete Erişimin Kolaylaştırılması (5 Hedef, 17 Faaliyet)
Bu amaç, adaletin sadece “var” değil, “ulaşılabilir” olmasını sağlamaya odaklanıyor.
Hedef 5.1: Adli Yardım ve Ön Bürolar
-
Analiz: Adli yardım için ayrılan mali kaynağın artırılması ve başvuru değerlendirme standartlarının oluşturulması, maddi durumu yetersiz vatandaşlar için hayati önem taşıyor. Adliyelerdeki ön büroların etkinliğinin artırılması da vatandaşın karmaşık adliye süreçlerinde kaybolmasını engelleyecek pratik bir çözüm.
Hedef 5.2: Kadın Hakları ve Şiddetle Mücadele
-
Analiz: Kadına yönelik şiddet soruşturma bürolarının yaygınlaştırılması ve bu alanda uzmanlaşmış savcıların yetiştirilmesi, toplumsal bir yaraya merhem olmayı hedefliyor. Adli yardım sisteminde kadın haklarının özel olarak korunması ve ADM’lerin bu alandaki kapasitesinin geliştirilmesi, mağdur kadınların adalete güvenini tazeleyebilir.
Hedef 5.3 & 5.4: Engelliler, Yaşlılar ve Fiziki Erişim
-
Analiz: Strateji, engelli ve yaşlı bireylerin adalete erişiminde karşılaştığı somut engelleri kaldırmak için detaylı bir plan sunuyor. Erişilebilir adli yardım formları, işaret dili tercümanlığı, mobil uygulamalar ve yaşlı/engelli dostu adliye binalarının inşası, adaletin evrensel bir hak olduğu fikrini güçlendiriyor. Doğal afet merkezlerinin kurulması da öngörülmeyen durumlara karşı alınan akıllıca bir tedbir.
Hedef 5.5: Koruyucu Hukuk ve Toplumsal Hukuk Bilinci
-
Analiz: Belki de en uzun vadeli ve kalıcı etkiyi yaratacak hedef budur. “Hukuk ve Adalet” dersinin liselere de yaygınlaştırılması ve temel hukuk bilgilerinin toplumun geniş kesimlerine ulaştırılması, bir sonraki neslin daha bilinçli ve haklarını arayan bireyler olarak yetişmesini sağlayacak. Hukuk kliniklerinin ve pro-bono (toplum yararına) hukuk hizmetlerinin yaygınlaştırılması ise hem hukuk öğrencileri için pratik eğitim alanı hem de vatandaş için ücretsiz hukuki danışmanlık kapısı olacaktır.
Bölüm 7: Genel Değerlendirme, Fırsatlar ve Zorluklar
Stratejinin Güçlü Yönleri:
-
Kapsamlılık ve Detay: 264 faaliyetle, neredeyse yargı sisteminin tüm hücrelerine dokunuyor. Soyut ilkelerden ziyade somut adımlar içeriyor.
-
Vizyoner Yaklaşım: Teknoloji, insan hakları, onarıcı adalet ve koruyucu hukuk gibi modern hukuk devleti kavramlarını merkeze alıyor.
-
Vatandaş Odaklılık: Makul süre, kolay erişim, mağdur hakları ve sadeleştirilmiş usullerle, adaleti vatandaş için daha az yıpratıcı hale getirmeyi amaçlıyor.
-
AB Uyum Süreciyle Bağ: 23. Fasıl ve Kopenhag Kriterleri’ne atıfla, Türkiye’nin bu alandaki taahhütlerini yenilediğini gösteriyor.
-
Paydaş Katılımı: Hazırlık sürecinde yargı mensupları, barolar, sivil toplum ve 56 binden fazla vatandaşın görüşünün alınmış olması, meşruiyetini artırıyor.
Potansiyel Riskler ve Zorluklar:
-
Uygulama ve Kaynak: Bu kadar iddialı bir planın hayata geçirilmesi için ciddi bir mali kaynak, insan kaynağı ve siyasi irade gerekiyor. Eylem Planı’nın nasıl finanse edileceği ve izleneceği kritik öneme sahip.
-
Bağımsızlık-Tarafsızlık İkilemi: Yeni anayasa sürecinde yargı bağımsızlığının nasıl tanımlanacağı ve HSK’nın yapısına ilişkin düzenlemeler, stratejinin en hassas noktası. Bu konudaki somut adımlar, tüm reformun güvenilirliğini belirleyecek.
-
Performans Baskısı: Hedef süreler ve performans ölçümleri, yargı mensupları üzerinde “hızlı karar verme” baskısı oluşturarak, kararların kalitesini ve vicdani kanaatle verilmesini olumsuz etkileyebilir.
-
Yapay Zekânın Etik Sınırları: Yapay zekânın karar destek sistemi olarak kullanımı, şeffaflık, önyargı ve nihai sorumluluk gibi etik soruları beraberinde getiriyor. Bu konuda net etik kurallar oluşturulmazsa, sistem beklenmedik sonuçlar doğurabilir.
-
Değişen Koşullar: 2029’a kadar olan süreçte yaşanacak ekonomik, siyasi ve toplumsal dalgalanmalar, reform sürecini sekteye uğratabilir.
Sonuç Yerine: Bir Milat mı, Bir Metin mi?
2025-2029 Yargı Reformu Stratejisi, kağıt üzerinde, Türkiye’nin yargı sistemini modern bir hukuk devleti standartlarına taşıyacak tarihi bir fırsatı temsil ediyor. “Türkiye Yüzyılı”nın “Adaletin Yüzyılı” olacağı iddiası, bu belgeyle somutlaşıyor.
Ancak, bir strateji belgesinin değeri, uygulamadaki kararlılık ve samimiyetle ölçülür. Stratejinin ruhuna uygun şekilde, şeffaf, katılımcı ve hesap verebilir bir şekilde hayata geçirilmesi halinde, Türkiye hem vatandaşlarının gözünde hem de uluslararası toplum nezdinde çok önemli bir kazanım elde edecektir. Aksi takdirde, diğer birçok iyi niyetli belge gibi, arşivlerdeki yerini almakla kalacaktır.
<
p class=”ds-markdown-paragraph”>Bu strateji, bir varış noktası değil, uzun ve zahmetli bir yolculuğun haritasıdır. Yolun açık, yolcunun da azimli olması dileğiyle.