Günümüz dünyasında teknolojinin hızla gelişmesi ve bilgisayarların çeşitli yöntemlerle birbirine bağlanabilir hale gelmesiyle bilgisayar ağları oluşmuş ve bu oluşumun farklı kanallar aracılığıyla aktarımı sayesinde bilgiye erişim hızlandırmıştır.

Çalışmamızda 5651 Sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun dışında düzenlenen erişimin engellenme usulleri düzenlenmiştir. Zira, günümüz dünyasında internetin öyle bir rolü vardır ki, yaşamımızın her alanında varlığını sürdürmektedir. Bu bağlamda, erişimin engellenmesi hususuna farklı kanunlar aracılığıyla çözümler getirilmek istenmiş ve yapılacak ya da yapılmakta olan tedbirin orantılılık ilkeleriyle uyum içinde ilerlenmesi beklenmiştir. Çalışmamızda, ilgili düzenlemelerin yerindeliği konusunda yorumlar yapılmıştır.

Av. Elif UĞURLU – İstanbul Bilgi Üniversitesi, Hukuk Fakültesi, Bilişim ve Teknoloji Hukuku Yüksek Lisans Programı

BU MAKALE, İSTANBUL BAROSU DERGİSİ’NİN 2024/2 SAYISINDA YAYINLANMIŞ VE SİTEMİZE BU YAYIN VASITASIYLA AKTARILMIŞTIR.

Giriş

Bu çalışmada, 5651 Sayılı Kanun kapsamı dışındaki erişimin engellenmesi usulleri ele alınmıştır. Çalışmaya konu olan internet erişiminin engellenmesi, teknolojinin gelişimi ile hayatın her alanına sirayet ettiğinden her geçen gün yeni yasal düzenlemeler yapılmakta ve böylece söz konusu ihlallerin önüne geçilmek istenmektedir.

Her ne kadar farklı kanun hükümleriyle uyuşmazlıklara çözüm getirilmek istense de söz konusu bireyin hak ve özgürlüklerine getirilen sınırlamalar olduğundan, mevzuatın eksik ve yetersiz olduğu taraflar olmaktadır. Dolayısıyla, çalışmamızın son bölümünde Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararları ile Anayasa Mahkemesi kararları nezdinde internet erişiminin engellenmesi konusu değerlendirilerek tartışılmaktadır.

Sonuç kısmında, çalışmanın tamamında elde edilen veriler incelenmiş ve bu bağlamda tespit edilmiş problemlere uygun çözüm önerileri dokümana eklenmiştir.

1. 5651 Sayili Kanun Dışında Düzenlenen Erişimin Engellenme Usulleri

1.1.FSEK – 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu

Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) kapsamında internet erişiminin engellenmesi süreci, özellikle telif hakkı ihlalleri söz konusu olduğunda geçerlidir. Türkiye’de, bu konudaki düzenlemeler 2014 yılında FSEK’e Ek Madde 4’ün eklenmesi ile yapılmıştır. FSEK ek madde 4 ile çeşitli görüntü alma araçları ile toplanan/elde edilen görüntülerin çeşitli araçlar ile bilgiyi ve veya servis sahipleri ile ilintili hak sahiplerinin bu kanun ile tanınmış haklarının ihlal edilmesi durumunda hak sahiplerinin başvurusu üzerine ihlal görülmüş ve içeriklerin engellenmesine karar verilmiştir. Yorumu eklenen bu kanuna göre, internet üzerinde yayınlanan ve telif hakkı ihlali oluşturan bir içerikle ilgili olarak, telif hakkı sahibi, içeriğin kaldırılması ya da erişimin engellenmesi için sulh ceza hakimliğine başvurabilir.

Öncelikli olarak telif hakkı sahibi, içeriğin kaldırılması ya da erişimin engellenmesi talebiyle önce içerik sağlayıcıya veya yer sağlayıcıya başvurmalıdır. Eğer başvuru sonucunda içerik kaldırılmaz ya da erişim engellenmezse, bu durumda telif hakkı sahibi sulh ceza hakimliğine başvurabilir.

Sulh ceza hâkimi, başvuruyu değerlendirdikten sonra içeriğin kaldırılmasına veya erişimin  engellenmesine karar verebilir. Ancak bu karar, genellikle sadece belirli bir içeriğe erişimin engellenmesini içerir, tüm bir web sitesine veya platforma erişimin engellenmesi nadiren söz konusu olur.

Bu düzenlemeler, telif hakkı ihlallerinin önlenmesi ve sanatçıların, yazarların ve diğer yaratıcıların haklarının korunması amacıyla getirilmiştir. Ancak aynı zamanda, bu düzenlemelerin ifade özgürlüğü ve bilgiye erişim hakkı üzerinde olumsuz bir etkisi olabileceği endişeleri de bulunmaktadır. Bu nedenle, bu düzenlemelerin uygulanması ve denetlenmesi sürecinde, bu temel hakların korunması da önemlidir.

Örneğin, bir müzik sanatçısı, kendi şarkısının bir internet sitesinde izinsiz olarak yayınlandığını fark eder. Sanatçı, öncelikle bu içeriği yayınlayan siteye veya platforma başvurarak içeriğin kaldırılmasını talep eder. Ancak site, sanatçının talebini reddeder veya hiç yanıt vermez.

Bu durumda, sanatçı FSEK Ek Madde 4 kapsamında bir sulh ceza hakimliğine başvurabilir ve içeriğin kaldırılmasını ya da erişimin engellenmesini talep edebilir. Sulh ceza hakimi, durumu değerlendirdikten sonra içeriğin kaldırılmasına veya erişimin engellenmesine karar verebilir.

Bu tür bir vaka, telif hakkı ihlalleri söz konusu olduğunda genellikle nasıl işler. Ancak her vakanın kendine özgü detayları olabilir ve her vaka, kendi belirli koşulları içinde değerlendirilir. Bu sürecin, telif hakkı sahiplerinin haklarını korurken aynı zamanda ifade özgürlüğü ve bilgiye erişim hakkını da koruması gerektiğini unutmamak önemlidir.

2. Futbol ve Diğer Spor Müsabakalarında Bahis ve Şans Oyunları Düzenlenmesi (7258 Sayılı Kanun)

7258 Sayılı Kanun, ‘‘spor müsabakalarında bahis ve şans oyunları düzenlenmesi ile ilgili’’ yasal çerçeveyi belirler. Bu kanunun 5. Maddesi, yasa dışı olarak bahis ve şans oyunları düzenlenmesini engellemek için internet üzerindeki belirli içeriklere erişimin engellenmesi sürecini düzenler.

Bu sürece göre, Spor Toto Teşkilat Başkanlığı veya ilgili başka bir kurum, internet üzerinde yasa dışı bahis veya şans oyunları düzenlendiğini tespit ettiğinde, erişim sağlayıcılara ve yer sağlayıcılara bu içeriğin kaldırılması ya da erişimin engellenmesi için bildirimde bulunabilir. Bu durumda, sağlayıcıların belirli bir süre içinde bildirime uymaları ve ilgili içeriği  kaldırmaları veya erişimi engellemeleri gerekmektedir.

Eğer sağlayıcılar, bildirime uyarak ilgili içeriği kaldırmazlar veya erişimi engellemezlerse, bu durumda Spor Toto Teşkilat Başkanlığı veya ilgili başka bir kurum, sulh ceza hakimliğine başvurarak içeriğin kaldırılması ya da erişimin engellenmesi kararı alınmasını talep edebilir.

Sulh ceza hakimi, başvuruyu değerlendirdikten sonra içeriğin kaldırılmasına veya erişimin engellenmesine karar verebilir. Bu karar, genellikle sadece belirli bir içeriğe erişimin engellenmesini içerir, tüm bir web sitesine veya platforma erişimin engellenmesi nadiren söz konusu olur.

Bu düzenlemeler, yasa dışı bahis ve şans oyunlarının önlenmesi ve bu tür faaliyetlerin olumsuz etkilerinin sınırlanması amacıyla getirilmiştir. Ancak aynı zamanda, bu düzenlemelerin ifade özgürlüğü ve bilgiye erişim hakkı üzerinde olumsuz bir etkisi olabileceği endişeleri de bulunmaktadır. Bu nedenle, bu düzenlemelerin uygulanması ve denetlenmesi sürecinde, bu temel hakların korunması da önemlidir.

Bir örnek olarak, Spor Toto Teşkilat Başkanlığı, bir internet sitesinin Türkiye’deki kullanıcılara yönelik yasa dışı online bahis hizmeti sunduğunu tespit eder. Başkanlık, öncelikle içeriğin kaldırılması veya erişimin engellenmesi için ilgili internet sitesine ve/ veya yer sağlayıcıya başvurur.

Eğer içerik kaldırılmaz veya erişim engellenmezse, bu durumda Spor Toto Teşkilat Başkanlığı, sulh ceza hakimliğine başvurabilir ve ilgili internet sitesine erişimin engellenmesi kararı alınmasını talep edebilir.

Sulh ceza hakimi, durumu değerlendirir ve eğer başvuruyu uygun bulursa, ilgili internet sitesine erişimin engellenmesine karar verebilir. Bu karar sonrası internet sağlayıcıları, belirtilen internet sitesine erişimi engeller. Bu tür bir durum, genellikle yasa dışı online bahis veya şans oyunları sitelerinin erişiminin engellenmesi sürecinde yaşanır.

3. 7233 Sayılı Ürün Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler Kanunu

İlgili Kanunun 17.maddesinin 2.fıkrası uyarınca, uygunluğu konusunda sorun olan ürünler, internet ortamında pazarlanırsa veya satışı yapılırsa ilgili kurum, markanın web sitesi erişimini veya direkt olarak ürününün pazarlandığı veya satıldığı web sitesine erişim engeli getirebilir.

4. 5894 Sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun

‘‘5894 Sayılı Kanununa eklenen EK madde 1 ile getirilen erişimin engellenmesi yetkisi  hukuka uygunluk değerlendirilmesi bakımından oldukça önemlidir. Zira, Türkiye Futbol Federasyonu Yönetim Kurulu’na erişim engeli verme yetkisi verilmiş ve söz konusu Kurul’un hukuki niteliği konusunda tartışmalar gündeme gelmiştir.’’

‘‘Ülkemizde, düzenlenmekte olan futbol müsabakalarına ilişkin içeriklerin internet ortamında hukuka aykırı olarak kullanıma sunulduğunun tespit edilmesi durumunda, ihlalin gerçekleştiği yayın ile ilgili olarak (URL vb. şeklinde) erişimin engellenmesi yetkisi verilmiştir. Eklenen bu madde ile, söz konusu yetkinin TFF-YK tarafından bünyesinde kurulacak olan idari bölüme devredilebileceği; erişimin engellenmesi kararlarına karşı da sulh ceza hakimliğine itiraz edilebileceği hükme bağlanmıştır.’’

Getirilen hüküm, olması gereken hukuk kapsamında belirli aykırılıklar oluşturmaktadır. Bunlardan ilki, Kurul’un içerisinde yer alan üyelerin hukuk fakültesi mezunu olmamasına rağmen bu Kurul’a erişimin engellenmesi kararı verilmesi Anayasa’nın 9 uncu maddesi bağlamında aykırılık oluşturmaktadır. Zira, idari tedbir niteliğindeki erişimin engellenmesi kararı dışında esasen erişimin engellenmesi kararını hakimin vermesi gerekir iken içerisinde hukuk fakültesi mezunu dahi bulunmayan üyelere erişim engeli kararı verme yetkisi kazandırma, hukuken ciddi sorunlara yol açabilecektir.’’

5. 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu

İlgili Kanunun 58.maddesi haksız rekabet konusuna ilişkin olup, kuruluşların özel hukuka ilişkin sorumluluğuna özgü bir kuralı ifade etmektedir.

‘‘İlgili kurala göre, bilişim araçları ile haksız rekabet oluşturan içeriklerin erişime sunulması durumunda, ilke olarak bilişim kuruluşlarına başvurulamayacaktır.’

‘‘Kural olarak sorumlulukları bulunmayan bilişim kuruluşlarına ancak istisna olarak, yani Türk Ticaret Kanunu’nda öngörülen belirli bazı şartların gerçekleşmesi durumunda başvurulabilecektir.’’

‘‘Bilişim vasıtalarıyla erişime sunulmuş olan yayınların sahibi ile ilan verene belirli nedenlerle ulaşılamaması halinde veya ilgili yayınlara dava açılamaması durumunda istisna olarak diğer kişiler olarak nitelendirilebilecek olanların sorumluluğuna gidilebilecektir.’’

‘‘TTK’da haksız rekabet hallerinde içerik sahibi ve ilan veren dışındaki diğer kişiler (sorumlular) gösterilemiyorsa, işletme veya kuruluş sahibi, haksız rekabet oluşturan içerikten sorumludur.’’

Günümüz gelişmeleri sonucunda ortaya çıkan yeni reklam çeşidine webvertising ismi verilmiştir. Günümüz dinamiklerine ayak uydurmak için ortaya çıkan bu kavram, popülerliğini gün geçtikçe arttırmaktadır. Bu anlamda, bu reklam türü sonucunda ortaya çıkan sorumluluklar göz ardı edilemez ve bu büyük ticari yapıların kontrol mekanizmasını serbest bırakılamaz. Örneğin, haksız rekabete sebebiyet veren reklam bannerları veya pazarlanması/satılması sorun teşkil eden ürünlerin web tabanlı promosyonunun yapılması suç teşkil edebilecektir. Arama motorları tarafından geniş kitlelere lanse edilen, reklamı verilen sakıncalı içeriklerin tecavüz oluşturabileceği ve yine haksız rekabet teşkil edeceği dikkate alındığında, bu reklamdan kimlerin sorumlu olacağı ve ne tür cezai yaptırımla karşı karşıya kalacağı TTK 58. Maddedeki kural ile regüle edilmiş olacaktır.

6. 6112 Sayılı RTÜK Kanunu

6112 sayılı Radyo ve Televizyon Üst Kurulu kanunun 29/A maddesine göre RTÜK’ten geçici yayın hakkı veya lisansı bulunan yayın sağlayıcıların söz konusu hak ve yetkileri ile tüm içeriklerini belirtilen kanun ve 4 Mayıs 2007 tarihli ve 5651 sayılı internet üzerinden yapılan yayınların incelenmesi ve düzenlenmesi ile alakalı maddelerine göre uygun olarak internet ortamından da sunabilirler. Ancak bu kurumlar, RTÜK tarafından tescillenmeli ve yetki belgesine sahip olmalıdırlar.

Bu yetkiye sahip olmayan veya yetki belgesi başvurusu yapmamış kurumlar, internet üzerinden yayına devam ettikleri takdirde erişim engeli ile veya maddi yaptırımlar ile karşılaşabilirler. Netflix, Disney+, AmazonPrime gibi ülkemizde de faaliyet gösteren yurtdışı merkezli, internet üzerinden yayın yapan platformlar da bu düzenlemeye tabiidir. Kanunun belirlediği süre aralığında yetki belgelerini güncellemeli ve gerekli izinleri almalıdırlar.

Yurtdışı merkezli olmaları, bu durumdan muaf olmaları için geçerli bir sebep değildir.

7. 6362 Sermaye Piyasası Kanunu

6362 sayılı SPK Kanunu Madde 99’un ek hükmüne göre ‘‘Kurul’dan izin alınmaksızın kitle fonlama platformları aracılığıyla halktan para toplandığına veya Türkiye’de yerleşik kişilere yönelik olarak internet aracılığıyla yurt dışında kaldıraçlı işlem ve kaldıraçlı işlemlerle aynı hükümlere tabi olduğu belirlenen türev araç işlemleri yaptırıldığına ilişkin bilgi edinilmesi halinde, Kurulun başvurusu üzerine Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, ilgili internet sitesine erişimi engeller.’’ Bu ek hükme göre, yasaya aykırı kaldıraç işlemde bulunan kurumların web sitesine erişim engeli gelebilmektedir. Özellikle Web3 ürünleri üzerinde (kripto para, NFT ürünler gibi) denetlemenin kısıtlı olmasından dolayı bu madde yürürlüğe sokulmuştur.

8. 1262 Sayılı İspenciyari ve Tıbbi Müstahzarlar Kanunu

1262 Sayılı İspençiyari ve Tıbbi Müstahzarlar Kanunu Madde 18’e göre satışa uygunluk için gereklilikleri yerine getiremeyen tıbbi ürünlerin ‘‘tanıtım veya satışlarının internet üzerinden yapılması halinde, Bakanlık tarafından derhâl erişimin engellenmesine karar verilir ve bu karar uygulanmak üzere Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumuna bildirilir.’’ Özellikle tıp sektörünce uygunluk alamayan ürünlerin internet üzerinden satışı ve pazarlamasının kontrol altına alınabilmesi adına eklenen bu madde, ilgili Bakanlık’ın tıbbi ürünler üzerinde kontrolünü arttırmasını sağlamaktadır.

9. Reklam Kurulu

Reklam Kurulu, Türkiye’de reklamların düzenlenmesi ve denetlenmesi ile ilgili bir kurumdur. Kurulun, reklamların yasal düzenlemelere, dürüstlük kurallarına ve iyi niyetli ticari uygulamalara uygunluğunu sağlama görevi vardır. Özellikle, Reklam Kurulu, belirli bir internet reklamının yasalara veya düzenlemelere aykırı olduğunu belirlerse, bu durumu ilgili mercilere bildirebilir. Bu durumda, BTK veya yargı mercileri, belirli bir internet sitesine veya belirli bir internet içeriğine erişimi engelleyebilir.

Reklam Kurulu’nun bir reklamın yasaya aykırı olduğuna karar vermesi durumunda, bu reklamın kaldırılması veya erişiminin engellenmesi için gerekli adımların atılması gerekebilir.

10. Avrupa İnsan Haklari Ve Anayasa Mahkemesi Kararlarina Göre İnternet Erişiminin Engellenmesi

10.1. AIHM Kararları Bağlamında İnternet Erişiminin Engellenmesi

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne göre, ifade özgürlüğü, demokratik toplumların vazgeçilmez unsurudur. Zira, bireyi diğer canlılardan farklı kılan yegane özellik, anlama, anlaşılma, kendi kendini ifade etme halidir. Dolayısıyla, her insanın ifade özgürlüğünden yararlanmasını AİHM, demokratik toplumların bir gereği olarak görür ve yapılacak müdahalenin meşru amaçlar doğrultusunda sınırlandırılabileceğini vermis olduğu kararlarında açıkça ifade eder.

İnternet erişiminin engellenmesi her ne kadar bireyi korumayı amaçlasa da, ifade özgürlüğüne yapılan bir müdahale söz konusu olduğundan, sınırlamanın meşru amaçlar doğrultusunda, AİHM Sözleşmesi’nin 10. maddesinde yer alan denge unsuru gözetilerek
yapılması gerekmektedir.

İlgili maddeye göre; söz konusu müdahale, kanunda yer almalı, haklı bir sebebe dayanmalı ve demokratik bir toplum için olmazsa olmaz unsur olmalıdır.

10.2. AİHM Akdeniz/Türkiye Kararı

(Anayasa Mahkemesi’nin 29 Mayıs 2014 tarihli Youtube Kararı, s. 1 (http://www.kararlaryeni.anayasa.gov.tr/BireyselKarar/Content/e08bbc9d-6949-4951-9bac3b51ddf0004c?wordsOnly=False, 7 Mayıs 2015).)

Başvurunun konusu, müzik yayını yapılan iki internet sitesinde, yayınlanan içeriklerin fikri mülkiyet haklarını ihlal etmeleri sebebiyle söz konusu sitelere getirilen erişimin engellenmesi kararı ile ilgilidir.

Başvuran, söz konusu internet sitelerinden birinde kullanıcı olduğundan sitelere getirilen erişim engelinin Sözleşme’nin 10. maddesi gereğince, ifade özgürlüğünü ihlal ettiğini belirtmiştir. Mahkeme ise, Sözleşme’nin 34. maddesini gerekçe göstererek başvuranı mağdur sıfatı ile nitelendirmemiş olup ilgili başvurunun kabul edilemeyeceğini ileri sürmüştür. Öte yandan, başvuranın söz konusu internet sitesinin hizmetlerinden faydalandığı ve dolayısıyla yapılan müdahale ile elde edilen menfaat arasında bir denge gözetilmesi gerektiğinden fikri mülkiyet hakkı ihlal edilmeksin ilgili yayınlara erişim sağlanabilecek pek çok yolun bulunduğu ifade edilmiştir.

11. Anayasa Mahkemesi Kararlari Bağlaminda İnternet Erişiminin Engellenmesi

11.1. Anayasa Mahkemesi’nin Youtube Kararı

‘‘27 Mart 2014 tarihli Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı (TİB) ‘nın Youtube hakkındaki işlemi nedeniyle, başvurucular Anayasa’nın 22’nci, 26’ncı, 27’nci, 40’ıncı, 48’inci ve 67’nci maddelerinin ihlal edildiğini ileri sürerek Anayasa Mahkemesi’ne başvurmuşlardır.’’ TİB’in erişim engeli kararı üzerine, Youtube şirketinin sahibi ve kullanıcısı, yürütmeyi du durma istemli iptal davası açmıştır. Fakat erişim engeline ek olarak, URL temelli erişimin engellenmesi yapılamaması halinde, IP ve alan adı yoluyla karara konu sitedeki tüm yayınlara erişiminin engellenmesine karar verilmiş olup, söz konusu içerikler tamamen kaldırılıncaya kadar erişim engelinin devam etmesi karara bağlanmıştır.

İlgili karardan anlaşılacağı üzere, ‘‘2 Nisan 2014 tarihinde Türkiye Barolar Birliği Başkanlığı tarafından Sulh Ceza Mahkemesi’ne başvurulmuş olup söz konusu karar nezdinde, itiraz yoluna başvurulmuştur. Sulh Ceza Mahkemesi ilk kararını gözden geçirmek suretiyle URL bazlı youtube.com hesabına internet erişiminin engellenmesine dair kararın aynen devamına karar vermiş; ancak,Anayasa’nın 26’ncı maddesinde güvence altına alınan ifade özgürlüğü ihlal edildiğinden tüm yayına erişimin engellenmesine dair kararın kaldırılmasına karar vermiştir. Sonuç itibariyle, Sulh Ceza Mahkemesi’nin “youtube.com” sitesinin erişim engelinin kaldırılmasına dair kararının aynı tarihte TİB’e tebliğ edilmesine rağmen, sitenin erişime açılmadığı görülmüştür.’’

Tüm bunlar üzerine, başvurucular, Anayasa Mahkemesi yoluna giderek iddialarını gerekçeleriyle sunmuşlardır. Buna göre; uygulanan erişim engelinin sadece ilgili içerikler bağlamında olmadığından söz konusu sitede ileride paylaşılacak olan bilgilerin de önüne geçildiğini, dolayısıyla ifade özgürlüğüne müdahale ettiği gibi, bilgiye erişim hakkının da önüne geçildiğini belirterek hukuka aykırı olduğunu ifade etmişlerdir.

Anayasa’nın 13. maddesi gereğince, temel hak ve özgürlüklere yalnızca kanunun izin verdiği sınırlar kapsamında müdahale edilebilir. Bu kapsamda, düşünceyi açıklama ve yayma hakkının sınırları, demokratik toplumların gerekliliği olan denge ve orantılılık ilkeleri göz önünde bulundurularak belirlenmeli; erişimin kapsamı her somut olay nezdinde hukuki ilkeler göz önünde bulundurularak değerlendirilmelidir.

Anayasa Mahkemesi, söz konusu karar nezdinde, daha hafif nitelikteki müdahalelere başvurmaksızın söz konusu içerikle ilgisi olmayan çok sayıda URL adresindeki yayının  erişiminin engellenmesine yönelik genel bir müdahalede bulunarak orantılılık ve denge ilkelerinin gereklilikleri kapsamında olması gereken hukuka aykırı hakaret edip ilgili site nezdinde haksız bir karar vermiştir.

SONUÇ

Bu projede, 5651 sayılı kanun dışında internet erişiminin engellenmesi ile alakalı diğer Türk kanunları ve bu kanunların uygulanmasını derinlemesine inceledik. Türkiye’deki ilgili diğer kanunlar arasında 5846 Sayılı ‘‘Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’’, 7258 Sayılı ‘‘Futbol ve Diğer Spor Müsabakalarında Bahis ve Şans Oyunları Düzenlenmesi Hakkında Kanun’’, 6102 Sayılı ‘‘Türk Ticaret Kanunu’’, 1262 Sayılı ‘‘İspenciyari ve Tıbbi Müstahzarlar Hakkında Kanun’’, 6362 Sayılı ‘‘Sermaye Piyasası Kanunu’’, 6112 Sayılı ‘‘RTÜK Kanunu’’, 7223 Sayılı ‘‘Ürün Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler Kanunu’’, 5894 Sayılı ‘‘Türkiye Futbol Federasyon Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun’’ ve ‘‘Reklam Kurulu’’ gibi önemli düzenlemeler bulunmaktadır. Projemizin sonucunda, Türkiye’deki internet erişiminin engellenmesi sürecinin, yalnızca 5651 sayılı kanuna dayanmadığını, aynı zamanda diğer kanunlar ve düzenlemeler tarafından da şekillendirildiğini gördük. Ayrıca, bu kanunların uygulamada birbirleriyle etkileşime girdiği ve genellikle birlikte çalıştığı tespit edilmiştir.

Engelleme kararları genellikle yargı tarafından verilmekte ve idari makamlar tarafından uygulanmaktadır. Ancak, bu süreçte bazı sorunlar da meydana gelmektedir. Özellikle, engelleme kararlarının genellikle çok geniş kapsamlı olması ve belirli içerikler yerine genellikle tüm web sitelerini kapsaması, ifade özgürlüğü ve bilgiye erişim hakkı gibi temel insan haklarına potansiyel tehditler oluşturmaktadır.

Çalışmamızda, AİHM ve Anayasa Mahkemesi kararları incelenerek AİHS uyarınca denge unsurunun kapsamı anlatılmış olup erişimin engellenmesi kararları verilirken ölçülülük ve orantılılık ilkelerinin demokratik toplumlar bakımından olmazsa olmaz unsurları tartışılmıştır.

Sonuç olarak, internet erişiminin engellenmesi süreci karmaşık ve çok boyutlu bir süreçtir. Bu sürecin hem bireylerin temel haklarını korurken hem de toplumun genel çıkarlarını gözetir şekilde düzenlenmesi gerekmektedir. Bu dengeyi sağlamak ve bu süreci daha şeffaf ve adil hale getirmek için daha fazla çalışma yapılması gerektiğini görmekteyiz.

KAYNAKÇA

• AİHM, Akdeniz v. Türkiye, Başvuru No: 20877/10, 11.3.2014.
• Anayasa Mahkemesi’nin 29 Mayıs 2014 tarihli Youtube Kararı, s. 1
(http://www.kararlaryeni.anayasa.gov.tr/BireyselKarar/Content/e08bbc9d-6949-4951-9bac3b51ddf0004c?wordsOnly=False, 7 Mayıs 2015).
• Anayasa Mahkemesi’nin 29 Mayıs 2014 tarihli Youtube Kararı, s. 9-10.
• Anayasa Mahkemesi’nin 29 Mayıs 2014 tarihli Youtube Kararı, s. 12-13