İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ
ANAYASA HUKUKU
PRATİK ÇALIŞMA METNİ
9 Nisan 2019
Anayasa Yargısı
I. Olay: Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu’nun değiştirilmesi amacıyla Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (TBMM) sunulan kanun teklifinde ekonomik durgunluk sebebiyle sendika kurma hakkının 2 yıl süreyle izne tabi tutulmasına ilişkin düzenlemeler önerilmiştir. 400 Milletvekilinin hazır bulunduğu Genel Kurul’da oylanan teklif 500 evet oyuyla kabul edilmiş ve Cumhurbaşkanı’na gönderilmiştir. Ardından teklif 15 Nisan 2019’da Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Getirilen düzenlemenin şekil ve esas bakımından anayasaya aykırı olduğunu düşünen 170 milletvekili 30 Nisan 2019’da Anayasa Mahkemesi’ne başvurmuştur.
TBMM’de, sendikalarla ilgili sorunların anayasa değişikliği yapılmadan giderilemeyeceğine
ilişkin kanaat oluşması üzerine, 1982 Anayasası’nın sendikal faaliyetler ile toplu sözleşme
hakkını düzenleyen 51, 52 ve 53. maddelerinde değişiklik yapılması amacıyla 300 milletvekilinin sunduğu teklif Anayasa Komisyonu’na havale edilmiş; Komisyon ise raporu
Genel Kurul’a sunulması amacıyla TBMM Başkanlığı’na göndermiştir. 20 Mayıs 2019’da
Genel Kurul’da teklifin tümü hakkında görüşme açılmış ve 330 milletvekilinin olumlu oyuyla
teklifin maddelerine geçilmiştir. Sonrasında ise teklifte yer alan maddelerden birincisi 250,
ikincisi 260 ve üçüncüsü 390 olumlu oy almıştır. Ardından 23 Mayıs 2019’da teklif için ikinci
görüşme başlamıştır. İkinci görüşmenin başında teklifte yer alan her üç madde ayrı ayrı
oylanmış ve 500 olumlu oy ile her madde kabul edilmiştir. Bu esnada milletvekillerinden
bazıları vermiş oldukları oyun hangi yönde olduğunu göstermek amacıyla ellerinde kalan
pulları kameralara göstermişlerdir. Değişikliğin Resmi Gazetede yayımlanmasından 7 gün
sonra 150 milletvekili, değişikliğin şekil ve esas bakımından anayasaya aykırı olduğu
gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi’ne başvurmuş ve değişikliğin iptalini talep etmişlerdir.
İlgili Mevzuat
1982 Anayasası, m. 51: “Çalışanlar ve işverenler, üyelerinin çalışma ilişkilerinde, ekonomik ve sosyal hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmek için önceden izin almaksızın sendikalar ve üst kuruluşlar kurma, bunlara serbestçe üye olma ve üyelikten serbestçe çekilme haklarına sahiptir. Hiç kimse bir sendikaya üye olmaya ya da üyelikten ayrılmaya zorlanamaz. Sendika kurma hakkı ancak, millî güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlık ve genel ahlâk ile başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması sebepleriyle ve kanunla sınırlanabilir. Sendika kurma hakkının kullanılmasında uygulanacak şekil, şart ve usuller kanunda gösterilir. İşçi niteliği taşımayan kamu görevlilerinin bu alandaki haklarının kapsam, istisna ve sınırları gördükleri hizmetin niteliğine uygun olarak kanunla düzenlenir. Sendika ve üst kuruluşlarının tüzükleri, yönetim ve işleyişleri, Cumhuriyetin temel niteliklerine ve demokrasi esaslarına aykırı olamaz.”
Sorular
1. Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu’nda değişiklik yapan kanunla
ilgili olarak Anayasa Mahkemesi’nin kararı ne yönde olabilir?
2. Anayasa Mahkemesi’nin anayasa değişikliği ile ilgili kararı ne yönde olabilir? Tartışınız.
II. Olay: Denizli’de meydana gelen depremin hemen ardından yan komşusunun evden
kaçtığını gören C, komşusunun evine girerek ziynet eşyalarını çalmış ancak kaçamadan
yakalanmıştır. Denizli Asliye Ceza Mahkemesi’nde görülen davanın ilk duruşmasında C’nin
nitelikli hırsızlık suçundan cezalandırılması talep edilmiş, olayda ayrıca cezanın
ağırlaştırılmasını gerektiren nitelikli bir hal olduğu ileri sürülmüştür. C’nin avukatı ise Türk
Ceza Kanunu’nun (TCK) nitelikli hırsızlığa ilişkin 142. maddesinin tamamının anayasaya
aykırı olduğunu ileri sürerek Anayasa Mahkemesi’ne başvurulması gerektiğini ileri sürmüştür.
C’nin iddiasını ciddi bulan Denizli Mahkemesi dosyayı Anayasa Mahkemesi’ne göndermiştir.
Dosyanın Anayasa Mahkemesi’ne gelmesinin üzerinden 7 ay geçmesine rağmen bir karar
alınmaması üzerine Denizli Mahkemesi TCK m. 142’ye dayanarak C’nin 7 yıl hapis cezası ile
cezalandırılmasına karar vermiştir. C’nin avukatı ise Anayasa Mahkemesi’nden bir cevap
gelmeden mahkumiyet hükmü verilmesinin hukuka aykırı olduğunu ileri sürmüştür.
Sorular
1. Anayasa Mahkemesi önüne gelen denetim talebi ile ilgili ne yönde karar vermiş
olabilir? Açıklayınız.
2. C’nin avukatının Anayasa Mahkemesi’nden cevap gelmeden mahkumiyet hükmü
verilmesinin hukuka aykırı olduğu yolundaki iddiası yerinde midir? Tartışınız.
Kaynak: İstanbul Hukuk Fakültesi İMECE grubu
