Avukatların aranması hakkında başta 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nda ve 1136 sayılı Avukatlık Kanunu’nda düzenlemelerin yapılmış olduğu görülecektir. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nda genel düzenlemelere yer verilmişken, 1136 sayılı Avukatlık Kanunu’nda daha özel nitelikte düzenlemelere yer verilmiştir. 1136 sayılı Avukatlık Kanunu sadece avukatları ilgilendiren bir kanun değildir. Bu kanunda aynı zamanda yargı organlarına, kamu kurumlarına, özel kuruluşlar gibi pek çok kuruluşa görevler yüklemiştir. Ancak sebebi bilinmemekle birlikte avukatlık mevzuatı hep göz ardı edilmekte ya da mevzuatta yer alan ifadeler, her nasılsa avukatları aleyhine olacak şekilde yorumlanmaktadır.
İş bu çalışma ile avukatlık uygulamasında tartışılan konulardan olan ve zaman zaman adliyelerde ve cezaevlerinde kargaşaya neden olan avukatların üzerlerinin aranması meselesi başta mevzuat olmak üzere, doktrin görüşleri, mahkeme kararları, görüş yazıları üzerinde durulmaya çalışılmıştır.
Av. Fatih Emre CANSU – Avukat, Konya Barosu, KTO Karatay Üniversitesi, Özel Hukuk Ana Bilim Dalı, Tezli Yüksek Lisans Öğrencisi
İSTANBUL BAROSU DERGİSİ 2025-1 SAYISINDA YAYINLANMIŞTIR.
Anahtar Kelimeler: Avukat, Avukatlık, Adliye, Aranma, Yargı Görevi, Yargı Personeli
İçerik Başlıkları
📋 1. GİRİŞ
Avukatların kamu hizmeti verdiği ve serbest bir meslek olduğu ülkemizde kasıtlı olarak unutulmaya çalışılmaktadır. Avukatlığın serbest bir meslek olduğu kabul edilse de kamu hizmeti verip vermediği hususunda tartışmaların yapıldığı bilinmektedir. İş bu çalışma avukatlık mesleğinin temel kanunlarından olan ve çoğunlukla göz ardı edilen 19 Mart 1969 tarih 1136 sayılı Avukatlık Kanunu’ndan, Danıştay ve Yargıtay kararlarından, ilk derece idare mahkemesi kararlarından, doktrinde yer alan görüşlerden yararlanılarak ortaya konulmaya çalışılmıştır.
Avukatlığın nitelikleri hakkında ortaya çıkan tartışmalar, avukatların üzerlerin aranıp aranmayacağı tartışmasını da beraberinde getirmekle birlikte, özellikle adliye girişlerinde avukatlara birtakım hukuksuz muamelelerde bulunanlar olduğu düşünülmektedir. Avukatlara karşı işlenen bazı suçlarda, bu suçları işleyenlerin kamu görevlisine karşı suç işlemiş gibi cezalandırıldıkları bilinmektedir. Örneğin işkence suçunda, bu suçun avukata karşı işlenmesi cezada ağırlaştırıcı nedendir. Burada 26 Eylül 2004 tarih ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu avukatlık mesleğinin niteliği ve yapmış olduğu görevler nedeniyle bu şekilde bir düzenleme getirdiği düşünülmektedir. Yine aynı Türk Ceza Kanunu yargı görevi yapanlardan, avukatların da anlaşılması gerektiğini söylemiş, avukatların yargı personeli olduğu konusunda düzenleme yapmıştır.
Ancak uygulamada avukatlara karşı keyfi davranışların sergilendiği de görülebilmektedir. Avukatlara yönelik arama işlemlerinde Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 130. ve Avukatlık Kanunu’nun 58. maddelerinin ihlal edilmemesi önem arz etmektedir. Zira bu maddeler avukatların hak ve yetkileri ile savunma görevlerinin ve müvekkillerinin adil yargılanma ve savunma haklarının korunması için getirilmiş kanun hükümleridir. Herkes kanunlara uymakla yükümlüdür ve hiçbir kişi ve makamın kanunların üstünde bir yetkisi ve konumu bulunmamaktadır. Avukatlar, yargılamanın en önemli unsurlarından biri olup, özgür savunan, hak ihlallerine karşı dimdik ayakta duran meslek grubudur. Bu sebeple avukatların mesleği özgürce ifa edebilmesi için bir takım koruyucu düzenlemeler getirilmiştir.
🔍 2. AVUKATLARIN ÜZERLERİNİN ARANMASI
Avukatlar açısından adli aranma dair tek düzenlemenin 4 Aralık 2004 tarih 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununda yer aldığını görmekteyiz. Bu kanunda yer alan arama düzenlemesi avukatların adli aranmasına ilişkin olup, avukatların el yordamı ile aranması ile ilgili değildir. Avukatların el yordamı ile aranmasına ilişkin mevzuatımızda açık sayılabilecek bir düzenlemenin mevcut olmadığı görülmektedir. Avukatın önleme araması kapsamında üstünün ve eşyasının aranması konusunda fikir birliğine varılamadığı, bu konuda farklı görüşlerin mevcut olduğu ifade edilmiştir.
Tehlikenin önlenmesine dayalı olarak yapılan önleme aramasına herkesin tabi olduğunu, bu aramanın avukatlar için de bir özellik arz etmediğini ifade etmiştir. Karşı görüşte olan bir yazara göre ise, Avukatlık Kanunu’nda açıkça düzenlendiği üzere, avukatın önleme araması kapsamında üstünün aranmayacağı ifade edilmiştir. AK m. 58/1’in son cümlesine göre avukatların üstü ancak suçüstü halinde ve ağır ceza mahkemesinin görevine giren bir suçtan dolayı aranabileceği ifade avukatların üstünün aranabilmesinin bu iki şarta bağlı olduğu ifade edilmiştir.
⚖️ 2.1 Avukatın Aranmaması Hakkında Danıştay Kararı
Danıştay 8. Daire Başkanlığının 12 Kasım 2010 E.2010/5626, K.2010/6024 sayılı kararında yer alan ifade ile özetle “Avukat olan davacının, avukatlık kimliğini ibraz etmesine rağmen kolluk kuvvetleri tarafından üzerinin aranması nedeniyle manevi zararın tazmini istemiyle dava açılmıştır. Avukatlık Yasası uyarınca ağır ceza mahkemesinin görev alanına giren suçtan dolayı suçüstü hali dışında avukatların üzeri aranamaz kuvvetlerince üzeri aranan davacının meslek onurunun zedelendiği açıktır.” şeklinde ifade edilmiştir.
⚖️ 2.2 Ağır Cezayı Gerektiren Suçlar İfadesi
Ağır ceza mahkemesi, ilk derece ceza yargılamasında kanunda öngörülen ceza miktarı bakımından en ağır suçlara bakan mahkeme olduğu, Ağır ceza mahkemesinin görevlerinin ise 26 Eylül 2004 tarih ve 5235 Sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun madde 12’de düzenlendiği ifade edilmiştir. Danıştay kararında yer alan ifade tekrar incelendiğinde ağır cezayı gerektiren suçlar haricinde avukatların üzerlerinin aranmayacağı ifade edilmişti. Dolayısıyla eğer bir avukatın ağır cezayı gerektiren suçlardan birini işlemesi halinde üzerinin aranmayacağını söylemek doğru olmayabilecektir.
Nitekim avukatın üstünün ağır ceza mahkemesinin görev alanına giren bir suçtan dolayı suçüstü halinin hariç olduğu ifade edilmiştir. Asliye ceza mahkemesinin veya sulh ceza mahkemesinin görev alanına girip de yargılaması ağır ceza mahkemesinde olanlar da dâhil avukatın üzeri ve yanında taşıdığı eşya, otomobili ve kullandığı diğer araçlar aranmayacağı şeklinde belirtilmiştir. Avukat tarafından işlendiği iddia edilen suçun ağır ceza mahkemesinin görev alanına girmesi ve suçüstü halinin bulunması durumunda, soruşturma izin alınmaksızın soruşturmanın genel hükümlere göre yapılacağı, atılı suç görev suçu olsa dahi avukatlar hakkındaki özel soruşturma usulünün uygulanmayacağı belirtilmiştir. Suçüstü kavramının ne oldu 5271 sayılı Ceza Muhakemeleri Kanununun 2. Maddesinde tanımlar başlığı altında düzenlenmiştir. Suçüstü kavramı ile ağır cezayı gerektiren bu suç unsurunun varlığı halinde, avukatlar hakkında avukatlık mevzuatında yer alan özel soruşturma usulü değil, 5271 sayılı Ceza Muhakemeleri Kanunu hükümlerine göre soruşturma yapılacaktır. Suçüstü kavramı ile ağır cezayı gerektiren bu suç unsurunun varlığı yok ise, avukatın üzerinin aranamayacağı görüşüne katılmaktayız.
Başka bir görüşte ise; AK m. 58/1 son cümlesinde ağır ceza mahkemelerinin görev alanına giren suçüstü durumumun varlığı haricinde avukatın işlediği iddia edilen suçun adi ya da görevinden kaynaklanan suç olup olmadığına bakılmaksızın avukatların üstünün aranmasının mümkün olmadığı ifade edilmiştir. AK m. 61 “Ağır ceza mahkemesinin görev alanına giren bir suçtan dolayı suçüstü halinde soruşturma, bizzat Cumhuriyet savcısı tarafından genel hükümlere göre yapılır.” şeklinde düzenleme getirmiştir. Buna göre, ağır ceza mahkemesinin görev alanına giren bir suçtan dolayı suçüstü halinde avukat hakkında yapılacak olan aramalarda genel arama hükümlerinin uygulanmasına bir engel yoktur.
Bir görüşe göre de avukatın görev esnasında ya da görevinden kaynaklı işlediği iddia edilen suçlar bakımından üstünün aranması için yasal prosedürün yerine getirilmesi gerektiği kısa bir ifade ile, suçüstü hali ve ağır cezalık bir durum olmadığı zamanlarda üstünün aranmaması gerektiği ifade edilmiştir.
Avukatın, mesleğini yapmadığı zamanlarda sıradan bir vatandaştan hiçbir farkı ve üstünlüğünün olmadığı ifade edilmiştir. Bu nedenle avukatların mesleki faaliyetlerini yerine getirmediği zamanlarda, önleme aramasına tabi tutulabilecekleri söylenebileceği de ifade edilmiştir.
Geçtiğimiz günlerde yine Çağlayan Adliyesinde yaşanan bir olay sebebiyle adliyeye giriş yapan avukattan çantasını X-Ray cihazından geçirmesi istenmiş ve akabinde tartışmalar yaşanmıştır. Bu gibi daha öncelerde yaşanan olaylar neticesinde İstanbul Barosunca sürece ve olaylara müdahale edilmiş; avukatlar için de önem taşıyan güvenlik sorununun, aranma problemleri sorunu, mevzuata, meslek onurumuza uygun bir biçimde ve eşitlik temelinde çözümü için Başsavcılık ile görüşmelere başlanıldığı ifade edilmiştir.
⚖️ 2.3 Ankara İdare Mahkemesinin Kararı
Ankara Bölge İdare Mahkemesi’nin 16.02.2005 tarihli kararı, avukatın adliye girişinde önleme aramasına tabi tutulabilmesinin dayanağı olamayacağına işaret etmiştir. Avukatların mesleki faaliyetlerini yerine getirmek için bulundukları adliyelerde aranmalarının doğru olmayacağını ifade etmiştir. Bu sebeple mahkeme konuya ilişkin kararında, olayın avukatın mesleki faaliyetini yürüttüğü bir alan olmaması sebebiyle üzerinin aranabileceğini belirtirken bile aslında mesleki faaliyetini yürüttüğü yerlerde üzerinin aranamayacağını dolaylı olarak söylemektedir.
⚖️ 2.4 Sakarya İdare Mahkemesinin Kararı
Sakarya 2. İdare Mahkemesi’nin verdiği kararında özetle Avukat olan davacı tarafından, 15.01.2019 tarihinde müdafilik görevini yapmak için Sakarya İl Emniyet Müdürlüğü’ne geldiği sırada bina girişinde sicil numaralı polis memuru tarafından, yanında müvekkilinin hamile olan eşi bulunduğu esnada, çantasının aranma yapılmıştır. Akabinde avukatlık kimliğinin fotoğrafının çekilmesi olayı ile ilgili olarak, avukat olduğu bildirip avukat kimliği göstermesine rağmen polis memurunun arama yapmakta ısrar ettiği gözlemlenmiştir.
Haksız aramanın meslek onurunu zedelediği meydana gelen üzüntünün karşılanabilmesi maksadıyla sebepsiz zenginleşmeye yol açmayacak miktarda manevi tazminatın davacıya ödenmesin şeklinde karar verilmiştir. Aksi takdirde avukatın üstünün her zaman önleme araması bahanesi ile aranarak üzerindeki şüpheli veya sanık ile avukatın ilişkisine dair belge veya çeşitli delillerin ifşa edilebilmesi veya avukatın savunma görevini gereği gibi yapılabilmesinin önlenmesi yolu açılacağı ifade edilmiştir.
Danıştay 8. Dairesi, Ankara 3. İdare Mahkemesi ve Sakarya 2. İdare Mahkemesi’nin verdiği kararlarda ortak nokta, avukatın üst aramasının önleme araması kapsamında yapılamayacağı ve avukatın üst aramasına maruz kalmasının meslek onurunu zedelediği ifade edilmiştir.
⚖️ 2.5 TBB ile Yapılan Protokol
Avukatların adliye girişlerinde çantalarının X-RAY cihazından geçirilmesinin gerekip gerekmediğine yönelik Adalet Bakanlığı ile Türkiye Barolar Birliği arasında bir protokol yapılmış bulunulmaktadır. Adalet Bakanlığı Ceza İşleri Genel Müdürlüğü 08.09.2021 Tarih 45808 Sayılı avukatların adliye girişlerinde X-RAY cihazından çantalarının geçirilmesi hakkında yayınlanan görüş yazısında bu husus ifade edilmiştir. Buna göre Türkiye Barolar Birliği tarafından adliye girişlerine kurulacak turnikeler yardımı ile avukatlar kimliklerinin göstererek ya da turnike sisteminde bulunan kart okuyucusuna okutarak giriş yapabilecekleri düzenlenmiştir. Avukatların yanında bulunan çantaların ve diğer eşyaların ise, X-RAY cihazından geçirilmesinin sağlanacağı, girişlerinde duyarlı kapıdan ve X-RAY cihazından geçmek suretiyle girebileceklerine dair bir protokol yapılmış bulunulmaktadır. Adliyelere girişlerde avukatın mesleğinin icrasının yaptığı durumlarda avukatın üzerinde önleme araması yapılamayacaktır. Bu önleme aramasına tabi olmama durumu Avukatlık Kanunu’nun 58. maddesinin son cümlesinde yer alan kuralın gereği olduğu belirtilmiştir. Bu düzenlemeye cümlesinde yer verilen kural kanun hükmü olması sebebiyle genelge veya talimatla değiştirilemez.
🏙 3. AVM GİRİŞLERİNDE VE HAVAALANINDA YAPILAN ELLE ARAMALAR
Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğünün 2002 yılında B030HİG000000-8 sayılı avukatların aranması hakkında bir görüş yazısının varlığı dikkat çekmektedir. Görüş yazısının konusunun ise, 1136 sayılı Avukatlık Kanunu’nun 58. maddesinin birinci fıkrasında yer alan düzenlemenin, bu muafiyetin adli arama ile birlikte önleyici aramayı kapsayıp kapsamadığı ve özel veya kamu kuruluşlarınca bina girişlerinde yapılan aramalarda muafiyet sağlayıp sağlamadığı hususunda olduğu ifade edilmiştir.
Görüş yazısının devamında Adalet Bakanlığı’nın vereceği izin üzerine, suçun işlendiği yer Cumhuriyet Savcısı tarafından yapılacağı ve Avukat yazıhaneleri ve konutları ancak mahkeme kararı ile kararda belirtilen olayla ilgili olarak Cumhuriyet Savcısı denetiminde ve baro temsilcisinin katılımı ile aranabileceğinden bahsedilmiştir. Ağır cezayı gerektiren suçüstü halleri dışında avukatın üzeri aranamayacağı vurgusu yapılmıştır.
Avukatların kamu veya özel bir kuruma avukatlık mesleği ile ilgili olmayan bir iş için girmeleri yapılan önleyici aramadan konu ile ilgili diğer kanunlardaki düzenlemelere uygun olarak yapılmak kaydıyla muaf olmadıklarının düşünüldüğüne dair görüş yazısı verilmiştir. Kanımızca bu görüş yazısına katılmak mümkün değildir. Çünkü Danıştay 10. Dairesinin 9 Şubat 2023 tarih E.2018/3428 K.2023/419 sayılı kararlarında hâkimlerin hava alanı tüm kişilerin ve eşyalarının güvenlik kontrol noktalarında duyarlı kapı ve x-ray cihazının ikaz vermesi halinde, elle aranması gerektiğine dair olan mevzuatsal düzenlemelerin iptal edildiği görülmüştür. Herhangi bir mevzuatta hâkim, Cumhuriyet savcılarının statü olarak avukatlardan üstün olduğuna, hâkim ve Cumhuriyet savcılarının yargı görevi yerine getirenler olmasına rağmen avukatların yaptığı mesleki faaliyetlerin yargı görevi olmadığına yönelik bir ifade bulunmamaktadır. Dolayısıyla bir kere hâkim veya Cumhuriyet savcılarına yönelik bir muafiyet getirilecek ise, bu muafiyetten avukatlık mesleğinin geri kalması düşünülemeyecektir.
Kararda ikinci husus ise, söz konusu düzenlemelerin sadece hâkimler yönünden iptal edilmiş olmasıdır. Savcılar da sivil olduklarında aranabiliyor fakat hâkimler hiçbir halde aranamamaktadır. Aynı Danıştay kararında karşı oyun da varlığı görülmüştür. Karşı oyda 11 Aralık 2010 tarih ve 6087 sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanunu’nun 88. maddesinde, hâkim ve Cumhuriyet savcılarının üzerleri ve konutunun aranması, ancak ağır ceza mahkemesinin görevine giren suçüstü haline münhasır kılınmak suretiyle yasal teminat altına alınmış olduğu belirtilmiştir. Daire kararında da belirtildiği üzere, söz konusu muafiyetin yalnızca suçun işlenmesinden sonra yapılacak adli aramalara yönelik olduğu önleme aramalarını, dolayısıyla önleme araması niteliğinde olan sivil hava meydanlarında yapılacak uyuşmazlığa konu arama işlemlerini kapsamadığı açık olduğu ifade edilmiştir. Keza bu düzenlemeye benzer düzenleme aynen Avukatlık Kanunu’nun 58. Maddesinde de mevcuttur. O halde hâkim ve Cumhuriyet savcılarının üzerleri ve konutunun aranması, ancak ağır ceza mahkemesinin görevine giren suçüstü haline münhasır kılınmak suretiyle yasal teminat altına alınmış olduğu belirtilmiş ise ve aynı düzenleme avukatlar için de hükmedilmelidir.
🏢 4. CEZAEVLERİNE YAPILAN GİRİŞLERDE ELLE ARAMA
14 Haziran 1930 tarih ve 1721 sayılı Hapishane ve Tevkifevlerinin İdaresine Dair Kanun’da düzenlendiği üzere milletvekilleri, mülki amirler, hâkim, Cumhuriyet Savcıları ve bu sıfattan sayılanlar, müdafii ve avukatla ağır cezayı gerektiren suçüstü halleri dışında elle aranamayacağı ve duyarlı kapı cihazının ikazının sürmesi halinde bu kişiler elle aramayı ancak kabul ettikleri takdirde kuruma girebilecekleri düzenlenmiştir. Elle aramanın kabul edilmemesi halinde bir nevi bu kişilerin kuruma giremeyecekleri düzenlenmiştir.
Nitekim bu yönde görüşler de mevcuttur. Bir kararda duyarlı kapıdan avukatların da geçmesi gerektiğine dair kararı da bulunmaktadır ancak elle aramaya ilişkin bir ifade kullanılmamıştır. Avukatın üzerinin aranması için gerekli olan suçüstü ve ağır cezayı gerektiren bir suç unsurunun olmamasına rağmen avukatın üzerini arayan infaz koruma memurunun “haksız arama” suçunu oluşturacağı düşünülmektedir.
👨⚖️ 5. MESLEKİ FAALİYETLER DIŞINDA YAPILAN ARAMALAR
Avukatların görevlerinin gereğince yerine getirebilmesi için verilmiş olan bu hakkın kullanılması, avukatın görevi ile sınırlı olacağı ifade edilmiştir. Mevzuattaki hiçbir düzenleme, bir kurum veya kişi yahut merciye ayrıcalık tanır şekilde kabul edilememesi gerektiği belirtilmiştir. Bir gece kulübünde eğlenen ya da üzerinde bir kot ve tişört ile halı sahada futbol maçı izleyen bir avukatlık mesleği mensubu bireyin üst araması esnasında avukatlık bağımsızlığını bahane etmesinin anlamsız olacağı düşünülmektedir.
Bir görüşe göre de mesleğini icra etmek amacıyla, bürolarında, adliye giriş ve çıkışlarında, kamu kurumları ve diğer iş yerlerinde ağır cezayı gerektiren suçüstü hali haricinde adli ya da önleme amacıyla avukatın üzerinin aranmayacağı ifade edilmiştir. Ancak mesleki faaliyetlerini yerine getirmediği zamanlarda avukatların üst aramasından muaf olmadığı belirtilmiştir.
Uygulamada her zaman söz konusu usul ve esaslara bağlı kalınarak olaylar seyretmemektedir. Burada asıl önemli hususun, sadece avukat bürolarındaki uygulamalarda değil, bütün arama ve elkoyma tatbikatlarında azami dikkat gösterilmesi olduğu ifade edilmiştir. Tedbirin hukukilik denetimi ayrıntılı biçimde yapılmalı, bu tedbirlerin uygulanması esnasında kısıtlamalarla evrensel hukukun çizdiği ilke ve esaslar ile bu çerçevede düzenlenmiş olması gereken pozitif hukuk kurallarının dışına çıkmamalı ve bu kısıtlamaların keyfi bir biçimde uygulanmaması gerektiği belirtilmiştir.
📝 6. SONUÇ
Avukatların üzerlerinin aranıp aranmayacağı, hangi durumların varlığı halinde aranmasının mümkün olduğu ve adliye girişlerinde avukatların yanında bulunan diğer eşyaların ve çantasının aranıp aranmayacağı hususunda doktrinde tartışmaların olduğu gözlemlenmiştir. Kanımızca sorunun asıl kaynağı, avukatların üzerlerinin aranıp aranmayacağı konusundaki tartışmalara avukatların yeterince katılmıyor oluşu da etkilidir. Örneğin bir hâkim ya da Cumhuriyet savcısının, avukatlar ile ilgili bir düzenlemeye avukat tarafından bakamayacağı gibi, avukatlık mesleği lehine bir yorum da getirmesi beklenemeyebilecektir. Yargı çalışanları arasında tohumlarının atılmış olduğu düşmanlık duygusunun hukuksal tartışmalarda etkisinin olduğunu gözlemlemekteyiz. Burada yapılması gereken asıl düzenlemeye bu çekişmelerin bitirilmesinden başlamak icap edecektir ki, akabinde tarafsız hukuksal tartışmalara geçebilsin.
Günümüzde bazı adliye girişlerinde avukatların yanında taşıdığı çanta ve diğer eşyaları X-RAY cihazından geçirmemesi halinde geniş çevrelere yayılan sorunların yaşandığı gözlenebilmektedir. Bu sorunlarında mevzuatsal düzenlemeler yapmak, fiili düzenlemeler yapmaya nazaran daha yavaş olduğundan, her adliye giriş ve çıkışlarında özel avukat giriş ve çıkışının oluşturulması, tartışmalarının sıklığını ve dozunu azaltacağı kanaatindeyiz. Herkesin kanunlara uymakla yükümlü olduğu ve hiçbir kişi ve makamın kanunların üstünde bir yetkisi ve konumu bulunmadığını giriş cümlelerimizde de ifade etmeye çalışılmıştı. Avukatlar, yargılamanın en önemli unsurlarından biri olup, özgür savunan, hak ihlallerine karşı dimdik ayakta duran meslek grubudur. Yine 1136 sayılı Avukatlık Kanunu’nda avukatların bağımsız savunmayı temsil ettiği ifade edilmiştir. Yargılamanın üç sacayağı olduğu zaman zaman ifade edilmektedir. Bu üç sacayağından birinin de avukatlar olduğu birçok defa dile getirilmektedir. Avukatların bu konumundan dolayı, birtakım hukuki ayrıcalıklara sahip olması kanımızca yerindedir. Nitekim yargı organları, emniyet makamları, diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kamu iktisadi teşebbüsleri, özel ve kamuya ait bankalar, noterler, sigorta şirketleri ve vakıflar avukatlara görevlerinin yerine getirilmesinde yardımcı olmak zorundadırlar. (Av. K. m.2) Böylece hem CMK hem de AvK’da avukatların aranmasına dair birtakım özel düzenlemeler yer almaktadır.
📌 DİPNOTLAR
2 KORKMAZ, Zeynep Büşra ve Ahmet Bozdağ, Ceza Muhakemesi Hukukunda Avukatlara Tanınan Hukuki Ayrıcalıklar, Seçkin Yayıncılık, Gaziantep 2. Baskı, 2022, s. 117
3 Avukat Vuraldoğan davasında Prof. Dr. Feridun Yenisey’in İçişleri Bakanlığına verdiği mütalaa; Bkz: VURALDOĞAN, Kemal, Avukatın Üzerinin Aranması Sorunu ve Avukat Vuraldoğan Davası, http://www.turkhukuksitesi.com/makale_187.htm, Erişim Tarihi: 25.04.2020; (naklen KORKMAZ, Zeynep Büşra ve Ahmet Bozdağ, Ceza Muhakemesi Hukukunda Avukatlara Tanınan Hukuki Ayrıcalıklar, s.114)
4 BOZDAĞ, Ahmet, Türk Ceza Hukukunda Avukatların Aranması, Genç Hukukçular Hukuk Okumaları Birikimler 2, İstanbul, 2006.
5 ÖRS, Cengiz Ozan, Avukatlar Hakkında Arama ve Elkoyma, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S:123, Ankara, 2016, s. 118.
6 Danıştay Sekizinci Dairesi, 12 Kasım 2010 tarih E.2010/5626, K.2010/6024 sayılı kararı.
7 ŞEN Ersan, Avukat, Hâkim ve Savcıların Aranması, Ankara Barosu Dergisi, Sayı: 2, 01.03.2013.
8 GÖKCAN, Hasan Tahsin/ARTUÇ, Mustafa, Ceza Hukukunda Kamu Görevlisi ve Özel Soruşturma Usulleri Memur Yargılaması, Ankara: Adalet Yayınevi, 2017, s. 1038; GÜNAY, Erhan, Uygulamada Hâkim Savcı Avukatlar ile Diğer Adli Personelin İşledikleri Suçlar ve Soruşturmalar, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 1997, s. 94; (naklen, KÜÇÜK, Bengü, Avukatlar Hakkında Cezai Soruşturma ve Kovuşturma Usulü, İstanbul Kültür Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı, Kamu Hukuku Bilim Dalı, İstanbul, 2021, s.68).
9 Suçüstü: “1. İşlenmekte olan suçu, 2. Henüz işlenmiş olan fiil ile fiilin işlenmesinden hemen sonra kolluk, suçtan zarar gören veya başkaları tarafından takip edilerek yakalanan kişinin işlediği suçu, 3. Fiilin pek az önce işlendiğini gösteren eşya veya delille yakalanan kimsenin işlediği suçu” ifade eder.
10 ŞEN Ersan, Ceza Avukatının Başvuru Kitabı Ceza Muhakemesi – Bireysel Başvuru – İnfaz Hukuku, Seçkin Yayınları, İstanbul, 5. Baskı, 2022, s.314.
11 ŞEN, Ersan, Avukat, Hâkim ve Savcıların Aranması, s. 342; İLÇİM Tuncay, Yargının Kurucu Unsurlarından Bağımsız Savunmayı Temsil Eden Avukatların Üst-Araç-Büro ve Konutlarının Aranması-İletişimlerinin Denetlenmesi Usul ve Şartları, 05/09/2017; (naklen, ERDOĞMUŞ TIĞLI, Dicle, Avukatlar Hakkında Arama ve Elkoyma, İstanbul Kültür Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı, Kamu Hukuku Bilim Dalı, İstanbul, 2021, s.64).
12 ŞEN, Ersan, Avukat, Hâkim ve Savcıların Aranması, s. 342.
13 ERDOĞMUŞ TIĞLI, Dicle, Avukatlar Hakkında Arama ve Elkoyma, İstanbul Kültür Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı, Kamu Hukuku Bilim Dalı, İstanbul, 2021, s.64.
14 KORKMAZ, Zeynep Büşra ve Ahmet Bozdağ, Ceza Muhakemesi Hukukunda Avukatlara Tanınan Hukuki Ayrıcalıklar, Seçkin Yayıncılık, Gaziantep 2. Baskı, 2022, s. 117.
15 https://www.ensonhaber.com/gundem/caglayan-adliyesinde-x-ray-gerginligi-istanbul-barosu-baskani-filiz-sarac-guvenlik-gorevli erişim tarihi: 27.11.2024; https://www.dha.com.tr/gundem/caglayan-adliyesinde-x-ray-gerginligi-2514284 erişim tarihi: 27.11.2024; https://www.hurriyet.com.tr/gundem/caglayan-adliyesinde-x-ray-gerginligi-40488538 erişim tarihi: 27.11.2024.
16 Ankara 3. İdare Mahkemesi, 11 Haziran 2004 Tarih, E.2003/1192, K.2004/978 sayılı kararı.
17 Sakarya 2. İdare Mahkemesi, 25 Kasım 2019 Tarih, E.2019/421, K.2019/817 sayılı kararı.
18 KOCAOĞLU Serhat Sinan, Üst ve Büro Araması, Postada Elkoyma, İletişimin Denetlenmesi Gibi Çeşitli Koruma Tedbirlerinin Pasif Öznesi Olarak Kuram ve Uygulamada Avukatın Bağımsızlığı s. 45-69.
19 KORKMAZ Zeynep Büşra ve Ahmet Bozdağ, Avukatlara Tanınan Hukuki Ayrıcalıklar, 2022, s.
20 ÖZEN, Atilla Avukatlık Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 1.Baskı, 2023, s. 876.
21 ÖRS, Cengiz Ozan, Avukatlar Hakkında Arama ve Elkoyma, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S:123, Ankara, 2016, s. 118.
22 ÖRS, Cengiz Ozan, Avukatlar Hakkında Arama ve Elkoyma, s. 118.
23 ÖRS, Cengiz Ozan, Avukatlar Hakkında Arama ve Elkoyma, s. 118.
24 Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğünün 2002 yılında: B030HİG000000-8 sayılı Görüş Yazısı.
25 ŞİŞMAN, Hasan, Avukatın Üzerinin, Büro veya Konutunun Aranması, Legal Hukuk Dergisi, C. 10 2012.
26 KORKMAZ, Zeynep Büşra ve Ahmet Bozdağ, Ceza Muhakemesi Hukukunda Avukatlara Tanınan Hukuki Ayrıcalıklar, Seçkin Yayıncılık, Gaziantep 2. Baskı, 2022, s. 117.
27 KOCAOĞLU, Serhat Sinan, Üst ve Büro Araması, Postada Elkoyma, İletişimin Denetlenmesi Gibi Çeşitli Koruma Tedbirlerinin Pasif Öznesi Olarak Kuram ve Uygulamada Avukatın Bağımsızlığı, Ankara Barosu Dergisi s. 45-69, ÇÖPOĞLU, Hakan Serdar, Ceza Muhakemesi Hukuku’nda Arama ve Elkoyma, Adalet Yayınevi, Ankara, 2023, s.128.
28 Danıştay Beşinci Dairesi, 8 Mart 2022 Tarih E.2017/5938 K.2022/787 sayılı kararı.
29 Türk Ceza Kanunu madde 120: “Hukuka aykırı olarak bir kimsenin üstünü veya eşyasını arayan kamu görevlisine üç aydan bir yıla kadar hapis cezası verilir.”
30 KOCAOĞLU Serhat Sinan, Üst ve Büro Araması, Postada Elkoyma, İletişimin Denetlenmesi Gibi Çeşitli Koruma Tedbirlerinin Pasif Öznesi Olarak Kuram ve Uygulamada Avukatın Bağımsızlığı, Ankara Barosu Dergisi 2012/1 s.45.
31 KOCAOĞLU Serhat Sinan, Üst ve Büro Araması, Postada Elkoyma, İletişimin Denetlenmesi Gibi Çeşitli Koruma Tedbirlerinin Pasif Öznesi Olarak Kuram ve Uygulamada Avukatın Bağımsızlığı, s.45.
32 ÇÖPOĞLU, Hakan Serdar, Ceza Muhakemesi Hukuku’nda Arama ve Elkoyma, Adalet Yayınevi, Ankara, 2023, s.128.
33 YILMAZ, Yeşim, Bir Ceza Muhakemesi Hukuku İşlemi Olarak Adli Arama, TBB Dergisi, Sayı 124, 2016, KOCAOĞLU Serhat Sinan, Üst ve Büro Araması, Postada Elkoyma, İletişimin Denetlenmesi Gibi Çeşitli Koruma Tedbirlerinin Pasif Öznesi Olarak Kuram ve Uygulamada Avukatın Bağımsızlığı, s.54; (naklen, ÇÖPOĞLU, Hakan Serdar, Ceza Muhakemesi Hukuku’nda Arama ve Elkoyma, Adalet Yayınevi, Ankara, 2023, s.128).
34 ŞEN, Ersan, İnsan Hakları ve Terör Bağlamında Yakalama, Gözaltına Alma, Arama, Elkoyma ve Tutuklama, Terazi Aylık Hukuk Dergisi, Yıl: 4, Sayı: 30, Şubat 2009, s. 16.
📚 KAYNAKÇA
• Avukat Vuraldoğan davasında Prof. Dr. Feridun Yenisey ’in İçişleri Bakanlığına verdiği mütalaa; Bkz: VURALDOĞAN, Kemal, Avukatın Üzerinin Aranması Sorunu ve Avukat Vuraldoğan Davası, http://www.turkhukuksitesi.com/makale_187.htm, Erişim Tarihi: 25.04.2020;
• BOZDAĞ, Ahmet, Türk Ceza Hukukunda Avukatların Aranması, Genç Hukukçular Hukuk Okumaları Birikimler 2, İstanbul, 2006.
• ÇÖPOĞLU, Hakan Serdar, Ceza Muhakemesi Hukuku’nda Arama ve Elkoyma, Adalet Yayınevi, Ankara, 2023, s.128
• ERDOĞMUŞ TIĞLI, Dicle, Avukatlar Hakkında Arama ve Elkoyma, İstanbul Kültür Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı, Kamu Hukuku Bilim Dalı, İstanbul, 2021, s.64)
• GÖKCAN, Hasan Tahsin/ARTUÇ, Mustafa, Ceza Hukukunda Kamu Görevlisi ve Özel Soruşturma Usulleri Memur Yargılaması, Ankara: Adalet Yayınevi, 2017, s. 1038;
• GÜNAY, Erhan, Uygulamada Hâkim Savcı Avukatlar ile Diğer Adli Personelin İşledikleri Suçlar ve Soruşturmalar, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 1997, s. 94;
• KOCAOĞLU Serhat Sinan, Üst ve Büro Araması, Postada Elkoyma, İletişimin Denetlenmesi Gibi Çeşitli Koruma Tedbirlerinin Pasif Öznesi Olarak Kuram ve Uygulamada Avukatın Bağımsızlığı s. 45-69
• KORKMAZ, Zeynep Büşra ve Ahmet Bozdağ, Ceza Muhakemesi Hukukunda Avukatlara Tanınan Hukuki Ayrıcalıklar, Seçkin Yayıncılık, Gaziantep 2. Baskı, 2022, s. 117
• KÜÇÜK, Bengü, Avukatlar Hakkında Cezai Soruşturma ve Kovuşturma Usulü, İstanbul Kültür Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı, Kamu Hukuku Bilim Dalı, İstanbul, 2021, s.68
• ÖRS, Cengiz Ozan, Avukatlar Hakkında Arama ve Elkoyma, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S:123, Ankara, 2016, s. 118.
• YILMAZ, Yeşim, Bir Ceza Muhakemesi Hukuku İşlemi Olarak Adli Arama, TBB Dergisi, Sayı 124, 2016,
• İLÇİM Tuncay, Yargının Kurucu Unsurlarından Bağımsız Savunmayı Temsil Eden Avukatların Üst-Araç-Büro ve Konutlarının Aranması-İletişimlerinin Denetlenmesi Usul ve Şartları, 05/09/2017
• ŞEN Ersan, Avukat, Hâkim ve Savcıların Aranması, Ankara Barosu Dergisi, Sayı: 2, 0- 0, 01.03.2013
• ŞEN Ersan, Ceza Avukatının Başvuru Kitabı Ceza Muhakemesi – Bireysel Başvuru – İnfaz Hukuku, Seçkin Yayınları, İstanbul, 5. Baskı, 2022, s.314
• ŞEN, Ersan, İnsan Hakları ve Terör Bağlamında Yakalama, Gözaltına Alma, Arama, Elkoyma ve Tutuklama, Terazi Aylık Hukuk Dergisi, Yıl: 4, Sayı: 30, Şubat 2009, s. 16.
• ŞİŞMAN, Hasan, Avukatın Üzerinin, Büro veya Konutunun Aranması, Legal Hukuk Dergisi, C. 10 2012
