SINAV METNİ

FATİH SULTAN MEHMET VAKIF ÜNİVERSİTESİ

HUKUK FAKÜLTESİ

2019/2020 GÜZ YARIYILI

“GENEL KAMU HUKUKU”  BÜTÜNLEME SINAVI

Adı:                      Soyadı:                                               Numara:

29.01.2020

Açıklamalar

¨Yanınızda veya sıranızda kitap, not vs. bulundurmayınız ♦Cep telefonları sınav salonu dışında tutulmalıdır ¨Kurşun kalem kullanmayınız ¨Birbirinizden kalem vb. şeyler istemeyiniz ¨Cevap kağıdında yazılar okunaklı olmalı ve yazım kurallarına uyulmalıdır; okunamayan kısımlar değerlendirme dışı bırakılacaktır ¨İstenilen sorudan başlanabilir ♦Sınav süresi  100 Dakikadır.

Başarılar Dilerim.   Dr. Aslan DELİCE

SORULAR

            1- İlk dönem Stoa düşünürlerinin akıl-doğa, akıl-eşitlik ilişkisini nasıl kurduklarını açıklayınız?

            2- J. Bodin’e göre, mutlak, sürekli, bölünmez ve devredilmez niteliklerle donanmış egemenlik “yurttaşlar üzerindeki en yüksek, en mutlak ve sürekli güçtür.” Ama egemenin yine de sınırları vardır. Bu sınırlar nelerdir anlatınız.

3- J. Locke doğal bir hak olarak gördüğü mülk edinmeye birtakım sınırlar koymuştur. “Emek sınırına göre”; İnsan sadece emeğini kattığı şeyi mülk edinebilir. İnsan ne kadar emeğini katarsa katsın hakkı olandan fazlasını aldığında doğal yasayı çiğnemiş olur.

            Locke, burjuva sınıfının sınırsız mülkiyet edinme arzusuyla çelişen kendisine ait bu ilkeyi nasıl ortadan kaldırır? Anlatınız.

            4- Aquino’lu Thomas yasayı nasıl tanımlar? Tanımlanan yasanın özellikleri nelerdir? Kaç çeşit yasa vardır?

            5- Thomas Hobbes’da  tabii halde mülkiyet ve adalet kavramlarını açıklayınız.

CEVAP ANAHTARI

            1- Stoacılık mutluluğu amaçlayan bir felsefedir: İnsan doğaya uygun davranırsa mutlu olur, doğaya uygun davranmak ise akla uygun davranmak demektir. Çünkü evren, akıl  (logos) tarafından düzenlenmiştir. İnsan aklı evrensel aklın bir parçası olduğundan akla göre hareket edilerek evrensel düzene katılmak mümkündür. Böylece evrenle uyum içinde yaşanabilir. Akla uygun davranan herkes eşittir. Kişinin yoksul veya zengin özgür veya köle, yurttaş ya da yabancı olması farketmez, herkes akla uygun davranabilir. Aristokrat filozofların iddia ettiğinin aksine Stoacılara göre erdem ve bilgelik doğuştan kazanılan bir özellik değildir. En cahil insan bile erdemli olabilir yeter ki akıl yolundan sapmasın. Bu düşüncelerle Stoacılar her türlü sınıfsal ve ırksal ayrımı reddetmekte  o dönemde yaygın bir ayrımcılık örneği olan halkların uygar ve barbar  olarak nitelendirilmesine karşı çıkmaktadır.

            2- Bodin, egemen erkin mutlak olmasının sınırsız olduğu anlamına gelmediğini ileri sürer. İlk sınır;

1. a) Tanrısal ve Doğal Yasalara İlişkindir: Prensin ve egemen senyörlerin yetkileri kesinlikle Tanrı’nın ve doğa yasalarını ilala edemez. Bu bakımdan egemenin koyduğu pozitif yasalar, adaleti, özgürlüğü güvenliği ve barışı işaret eden evrensel yasalarla uyum içinde olmalıdır. Bu sınırlama aynı zamanda egemenin yaptığı antlaşmalarla bağlı olmasını, verdiği sözlere sadık olma zorunluluğunu da içerir. İkinci sınırlama;

            b)Krallığın Üstün ya da Temel Yasalarıdır: Fransa Kralı, tahta geçişte verasette ardıllık ilkesini değiştiremez.  Kamu mülklerini başkasına satamayacağı gibi kendi mülkü haline de getiremez. Egemen doğrudan yasanın kaynağı olsa da değiştirme hakkının olmadığı temel anayasal hükümlerle bağlı olacaktır. Üçüncü ve son sınır iktisadi alana ilişkindir.

1. c) Özel Mülkler: Özel mülkiyetin doğallığını benimseyen Bodin, ortak mülkiyet anlayışını reddeder. Mülkiyet doğal olarak aileye ait olduğundan egemenin erk alanı dışındadır. Egemen, malikin rızası olmaksızın özel mülklere karışma dokunma hakkından mahrumdur. Keza vergi salmak isteyen egemen, toplumsal tabakanın ya da onların temsilcisi konumunda olan états généraux’nun onayını almak durumundadır.

                  3- Locke, mülk edinmeye belli sınırlar getirmiştir. Doğal yasa hem mülk edinmeyi

gerekli kılmakta hem de sınırlandırmaktadır. Bu sınırlar;

                  a)Yeterlilik Sınırı

                  b)BozulmaSınırı

                  c)Emek Sınırıdır. Paranın kullanılmaya başlanması bu sınırları şu şekilde aşındırır:

Paranın kullanımı konusunda uzlaşma servetin sınırsız biçimde artırılması konusunda uzlaşma olduğu için insan istediği kadar malı bozulmadan paraya dönüştürebilir. Yani kendisinin tüketemeyeceği malları para karşılığında diğerlerine verir. (Bozulma sınırının ortadan kaldırılması)

            Paranın devreye girmesi, her tür mülk edinmenin başkalarına yetecek, başkalarının  iyiliğini sağlayacak kadar bırakılması zorunluluğunu da ortadan kaldırır. Kişi para karşılığında ihtiyaçtan fazla ürünlerini diğerlerine verdiğinde başkasına yetecek kadar olanı bırakma sınırına da riayet etmiş olur. Kendisine yeterli mülk bırakılmamış kişi de para sayesinde başkalarının ürettiği malları satın alarak tatminkar bir yaşam sürebilir. (Yeterlilik sınırının ortadan kaldırılması) Son olarak, “insanlarla ortak paylaşım hakkımın olduğu her yerde atımın dişlediği ot, uşağımın kestiği çimenler, kazdığım maden cevheri hiçkimsenin rızası olmaksızın mülkiyetime geçer.” Bu starlardan anlaşılacağı gibi ücret ilişkisi başkasının emeğiyle doğan ürünü tıpkı kendi emeğimin ürünü gibi mülk edinmeme imkan tanır. Böylece “kişi yalnızca kendi emeğini kattığı şeyi mülk edinebilir” önermesi, “kişi ücretle çalıştırdığı kişilerin emeğini de mülk edinebilir” e dönüşür.  Böylece sınırsız mülk edinilmesinin önündeki en büyük engellerden biri olan “emek sınırı” da aşılmış olur. 

            Böylece uygar topluma geçilmeden önce mülkiyet konusundaki eşitsizlikler meşrulaştırılmış olur.

            4- Aquino’lu Thomas’a göre yasa “toplumu yönetme görevini üstlenmiş olan yöneticinin ortak yararı sağlamak amacıyla koyduğu ve yayımladığı aklın emirleridir.” Bir yasanın adil olup olmadığını denetlemek için üç ölçüt kullanılır: İlk olarak yasa kişsel çıkara değil kamu yararına hizmet etmelidir. İkinci olarak kanun koyucu yetki sınırlarını aşmamaldır. Üçüncü ve son olarak yasa insanlara haksız külfet yüklememelidir.

            Dört çeşit yasa vardır: a) Ölümsüz Yasa  b) Doğal Yasa c) Kutsal Yasa d) Pozitif Yasa.

            5- Doğal hukuk kuramında adalet, devletten önce de var olan kendisinden hukuk kuralları türetilebilen üstün bir değer olarak kabul edilir. Hobbes’da ise adalet ancak devletle birlikte var olur. Çünkü Hobbes’a göre  hukukun kaynağı yalnızca devlet otoritesidir. Bu nedenle devlet öncesi dönemde hiçbir şey adaletsiz olarak nitelendirilemez.  Devletin koyduğu yasalar da adaletsiz olamaz çünkü adalet devletle birlikte ortaya çıkar. İnsanların elinde, devletin koyduğu yasaların adil olup olmadığını değerlendirebilmek için hiçbir bulunmaz.

            Hak sözcüğü ise yalnızca üstün bir iktidar tarafından korunan çıkarlar için kullanılabilir. Bu da devletin varlığını gerektirir. Dolayısıyla hakların kapsam ve sınırını devlet belirleyecektir. Bu nedenle de doğa durumunda özel mülkiyet yoktur.  Herkesin her şey üzerinde hakkı olduğu  bir dönemde  hiç kimse hiçbir şeye sahip olamaz. Kimin gücü neye yeterse  onu elde edebilmekte  daha güçlü birisi çıkıp  elinden alana dek saklayabilmektedir.

📚 FATİH SULTAN MEHMET VAKIF ÜNİVERSİTESİ – GENEL KAMU HUKUKU BÜTÜNLEME SINAVI KRİTİĞİ

⚡ SINAVIN ZORLUK DERECESİ

🔴 Zorluk Seviyesi: 8/10
👉 “Filozofik derinlik + kronolojik bağlantı kurma” gerektiren ezberden uzak, analitik bir sınav!
⚠️ Uyarı: “Ders notlarını okuyup geçtim” diyenler için değil!

🔍 SORU TİPLERİ VE CEVAP BEKLENTİLERİ

1️⃣ Stoa Sorusu (Akıl-Doğa-Eşitlik)

• 📌 Soru Tipi: Kavramsal analiz
• 💡 Beklenen: Stoacıların “evrensel akıl (logos)” ile sınıfsal eşitlik arasındaki bağlantıyı kurmak
• 🧠 İpuçlu Cevap:
  “Stoacılar için doğa=akıl → Akla uyan herkes eşittir (köle/kral ayrımı yok!)”

2️⃣ Bodin Sorusu (Egemenlik Sınırları)

• 📌 Soru Tipi: Sınırlandırıcı faktörleri sıralama
• 💡 Beklenen: Tanrısal yasa + Temel anayasa + Özel mülkiyet üçlüsünü vurgulamak
• 🎯 Kritik Nokta: “Mutlak egemen bile vergi için halka danışmak zorunda!”

3️⃣ Locke Sorusu (Mülkiyet Sınırları)

• 📌 Soru Tipi: Teorik çelişkiyi çözme
• 💡 Beklenen: “Emek sınırı”nın para ekonomisiyle nasıl aşıldığını açıklamak
• 🔥 Çarpıcı Detay: “Ücretli emek, Locke’un doğal hakkını burjuvazi lehine evriltir!”

4️⃣ Aquino’lu Thomas (Yasa Tanımı)

• 📌 Soru Tipi: Sınıflandırma + Tanım
• 💡 Beklenen: 4 yasa türünü sayarken “ortak yarar” vurgusu yapmak
• ⚖️ Dikkat: “Pozitif yasa, ilahi yasayla çelişirse geçersizdir!”

5️⃣ Hobbes Sorusu (Doğa Halinde Mülkiyet)

• 📌 Soru Tipi: Teoriyi çürütme
• 💡 Beklenen: “Devletsiz ortamda ne adalet ne mülkiyet vardır!” argümanını savunmak
• 😈 Hobbes’un İroni: “Leviathan olmadan güçlü olan haklıdır!”

📊 CEVAPLARIN NİTELİĞİ

✅ İyi Cevap: Doğrudan metne atıf + Filozofun terminolojisini kullanma
❌ Zayıf Cevap: Genel ifadelerle yetinme (“Stoacılar eşitlikçidir” gibi)
🌟 Full Puanlık Cevap: Kronolojik bağlantı kurma (Örn: Locke’un burjuvaziyle ilişkisi)

🚨 SINAVIN EN ZORLAYICI YANLARI

1️⃣ Kronoloji karmaşası: Stoacılar → Orta Çağ (Thomas) → Modernite (Locke/Bodin/Hobbes) arasında geçiş yapmak
2️⃣ Kavram çatışmaları: “Locke’un mülkiyet sınırı vs. Hobbes’un mülkiyetsiz doğa hali”
3️⃣ Metne sadakat: Cevapların doğrudan alıntılarla desteklenmesi beklentisi

📢 ÖĞRENCİYE TAKTİKLER

✔️ Hangi filozof neyi savunur? Bir tablo yap!
✔️ Kilit kavramları renkli post-it’lere yaz (Logos, Leviathan, Ortak yarar…)
✔️ Örnek cümleler: “Bodin’e göre egemen, Tanrısal yasalara aykırı karar alamaz”

🎤 SON SÖZ

“Bu sınav, siyasi düşüncenin tarihsel evrimini sindirenleri ödüllendirir!
Unutma: Filozofların kavram haritalarını çözmeden sınava girme!“