İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ
HUKUK FAKÜLTESİ
2016/2017 GÜZ YARIYILI
“DEVLET KURAMI”VİZE SINAVI
Adı: Soyadı: Numara:
23.11.2016
Açıklamalar
¨Yanınızda veya sıranızda kitap, not vs. bulundurmayınız ♦Cep telefonları sınav salonu dışında tutulmalıdır ¨Kurşun kalem kullanmayınız ¨Birbirinizden kalem vb. şeyler istemeyiniz ¨Cevap kağıdında yazılar okunaklı olmalı ve yazım kurallarına uyulmalıdır; okunamayan kısımlar değerlendirme dışı bırakılacaktır ¨İstenilen sorudan başlanabilir ♦Sınav süresi 60 Dakikadır.
Başarılar Dilerim. Yrd. Doç. Dr. Aslan DELİCE
SORULAR
1- Gerek Atina’da gerekse Sparta’da yurttaşlığın temel koşulu özgür olabilmektir. Yurttaş ve Polis için özgürlük ne anlama gelir? Açıklayınız.
2-Antik Polis’te Hane/Ev’in (Oikos) anlamı ve işlevini açıklayınız. Kadınların siyasal haklara sahip tam bir özgür yurttaş olamamalarıyla oikos arasında nasıl bir ilişki kurulmuştur anlatınız.
3-Aquino’lu Thomas’a göre akıl-yasa ilişkisini açıklayıp, yasanın niteliklerini sıralayınız.
4-Platon’un demokrasiden nefretinin gerekçelerini açıklayınız.
CEVAP ANAHTARI
1- Gerek Atina’da gerek Sparta’da yurttaşlığın temel koşulu özgür olabilmektir. Ancak bu özgürlük yalnızca köle olmamak anlamına gelmez. Çünkü metikler bu anlamda özgür oldukları halde yani köle olmamalarına karşın yurttaş değildirler. O halde kastedilen özgürlük bununla sınırlı değildir. Polis yurttaşlığı, kadınları ve metikleri özgür olmalarına rağmen dışlayan bir niteliğe sahiptir. Antik Yunan’da hem yurttaşları hem polis’i niteleyen özgürlük kavramı başına buyrukluğu içerir; Bir yandan çalışıp çalışmama özgürlüğünü özellikle de başkası için çalışmak zorunda olmayışı diğer yandan da efendisiz olmak anlamına gelir. Benzer şekilde polis içinde özgür olmak efendisiz olmayı gerektirir. Bu da bir başka polis için çalışmak zorunda olmamak ve ona haraç vermek zorunda kalmamak anlamına gelir. Birde yönetimin adı, biçimi ne olursa olsun kendi yurttaşlarınca yönetilmek de polisin özgürlüğünün göstergesidir. Yunan dünyası için özgürlük, zorunluluklar dünyasına ait olmamak demektir.
2- Hane/Ev oikos: Antik Yunanlılar için insanın biyolojik ve iktisadi varlığının yeniden üretilmesi için zorunlu işlevlerin yerine getirildiği yer anlamına gelir. İnsanın tüm maddi ihtiyaçları burada karşılanır. Ekonomi, aslında hane/oikos kelimesinden türetilmiştir ve hane halkının geçimi anlamına gelir. Yunanlı kadınların siyasal haklardan mahrum olması tamda haneye/oikos’a dahil olmalarından kaynaklanır. Kadınlar, soyu üretmek zorunda olan bireyler olarak tam bir özgürsüzlükle maluldürler. İşte kadınların Yunanlı olmalarına rağmen niçin siyasal haklardan mahrum oldukları sorusunun cevabı burada gizlidir.
3-Aquino’lu Thomas’agöreyasaların amacı düzeni sağlamak ve ortak yararı gerçekleştirmektir. Yasa ile akıl arasında doğrudan ve koparılamaz bir bağ vardır. Eğer yasa ortak iyiye, ortak çıkara yönelmiyor bu zorunluluğu yerine getirmiyorsa akıl dışıdır dolayısıyla yasa da değildir.Keyfi bir iradenin buyruğu olmaktan öteye gitmez. Yasa, ortak yararı gözettiği için akılla ancak topluluğun veya topluluk adına hareket eden prensin aklıyla yapılabilir. O halde yasa kişisel çıkarları ve onun çıkarlarını aşan toplumsal varlığın mutluluğunu gözeten bir özelliğe sahiptir. Akılla açıklanan yasa aynı zamanda insan iradesinin ürünüdür. Yasanın ortak özellikleri şunlardır:
* Akılla düzenlenmesi/kavranması ** İnsan iradesinin ürünü olması
*** Ortak yararı gözetmesi.
4-Platon için demokrasi görünüşte en iyi devlet biçimidir. Birçok farklı insanın bir aradalığı çok etkileyici görünebilir. Ama bu insanlar o kadar farklıdırlar ki herkes istediği gibi yaşamaya kalkar ve sonunda demokrasi özgürlük vaat ederken karmaşaya neden olur. Ayrıca demokrasi “görünüşte” eşitlik esasına dayandığından gerçekte adil bir devlet biçimi değildir. Adil değildir çünkü siyaset bilgisine, yeteneklerine, toplumsal konumuna bakılmaksızın herkes yönetici olabilir, kura ile işbaşına geçebilir. Bu yöntem Platon için, gemicilikten ya da tıptan anlamayan birine kura ile kaptanlık vermek ya da hasta emanet etmek kadar saçmadır. Demos, yani halk herkese siyaset hakkı tanımakla, siyasetin hiçbir özel bilgi gerektirmeyen bir uğraş olduğu kanısını yayar ama bunu fırsat bilen demagoglar iktidarı ele geçirmek için harekete geçerler. Böylece demokrasi doğura doğura halkı kandıran demagoglar doğurmuştur.
Platon’a göre demokrasinin temeli olan sayısal eşitlik gerçek eşitlik değildir. Sayısal eşitlik, başka hiçbir ölçüyü dikkate almadan herkese aynı hakları sağlayarak adaletsizliğe yol açar. Gerçek eşitlik olan orantılı eşitlik ise kişilere erdemlerine, yeteneklerine soylarına uygun bir paylaşım sağlar.
