İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ
ANAYASA HUKUKU
PRATİK ÇALIŞMA III-Tek ve Çift Numaralı Öğrenciler
01.11.2017
I. 1808 tarihli Sened-i İttifak’ın Osmanlı-Türk anayasal gelişmeleri bakımından önemini açıklayarak aşağıdaki alıntılar ışığında devlet teşkilatlanması ve temel hak ve özgürlükler bakımından getirdiği yenilikleri açıklayınız.
1808 tarihli Sened-i İttifak
Şart 6: Asitanede ocaklardan ve saireden bir gûna fitne ve fesad hâdis olur ise bilâistizab cümle hanedanlar Asitaneye vüruda şitap edüp mutecasir olanların ve ol ocağın kaldırılmasına (…)
Şart 5: (…) Hanedanlardan birisinin hilâfı şartı ittihad bir hareketi tebeyyün etmedikçe tarafı Devleti Aliye’den yahut taşralarda vüzerâ ve birbirlerinden taarruz ve ihanet ve sui kasid vukua gelir ise uzak ve yakın denilmeyip cümlemiz davacı olarak mütecasir olanın te’dip ve def’ine bilittifak ikdam oluna ve kendüleri hayatta iken kendülerine ve ba’del vefat hanedanlarının bekaı muhafazasına cümle vükelâ zamin ve müteahhid olmalarıyla ol hanedanlar dahi zîri idarelerinde olan âyânlara ve vücûha zamin olalar. (…)
Şart 7: Fukara ve reayanın himayet ve siyaneti esas olduğuna nazaran hanedanan ve vücuh tarafından ziri idarelerinde kazaların asayişine ve fukara ve reayanın tekâlifi emrinde haddi itidale riayet hususuna dikkat olunmak lâzimeden olmağın ref’i mezâlim ve taaddi ve tekâlif hususuna vükelâ ve memalik hanedanları beyinlerinde bilmüzakere ne veçh ile karar verilir ise anın devâm ve istiktatına ve mugayir olarak zulmü taaddi vukua gelmesine itinâ oluna. (…)
(Sened-i İttifak metni için bkz. https://www.tbmm.gov.tr/kultursanat/yayinlar/yayin001/001_
00 _004.pdf)
II. 1839 tarihli Tanzimat Fermanı ve 1856 tarihli Islahat Fermanı’nın temel hak ve özgürlükler bakımından getirdiği yenilikleri açıklayarak aşağıda alıntılanan hükümlerini değerlendiriniz.
1839 tarihli Tanzimat Fermanı
“(…) tebaayı saltanatı seniyyemizden olan ehli islam ve mileli saire bu müsaadatı şahanemize bilâistisna mazhar olmak üzere can ve ırz ve namus ve mal maddelerinden hükmi şer’i iktizasınca kâffei memaliki mahrusamız ahalisine tarafı şahanemizden emniyeti kâmile verilmiş
(…)”
1856 tarihli Islahat Fermanı
“(…) bir mezhebe tabi olanların adedi ne miktar olursa olsun ol mezhebin kemali serbesti ile icra olunmasını temin için tedabiri lazime ve kaviyyenin ittihaz kılınması ve mezheb ve lisan veyahut cinsiyet cihetleriyle sünufı tebaai saltanatı seniyyemden bir sınıfın aher sınıfından aşağı tutul[ma]masını (…)”
(Tanzimat Fermanı ve Islahat Fermanı metinleri için bkz. https://www.tbmm.gov.tr/kultur
sanat/yayinlar/yayin001/001_00_005.pdf)
III. Tanzimat Fermanı ile kanun yapımına dair getirilen usul ve yenilikleri açıklayınız. Bu yeniliklerin Osmanlı anayasal düzeni bakımından önemi ve anlamını tartışınız.
