İlk robot avukatlardan Ross, yapay zekâ teknolojileriyle birlikte hukuk ve avukatlık mesleğinde yaşanan dönüşümü daha da tartışmalı hâle getirmiştir. Tartışmalar daha çok meslek etiği, savunma hakkı, hakkaniyet, adil yargılanma ilkesi ve ayrımcılık yasağı çerçevesinde yürütülmektedir. Hukuk dünyasında yapay zekâ teknolojilerinin nesnel, şeffaf ve önyargıdan arındırılmış bir yargılamaya hizmet etmesinin mümkün olup olmadığı sorusu tartışılırken yapılan yarar/zarar hesaplamasının temelinde çoğulcu demokratik anayasal ilkeler yer almalıdır. Söz konusu teknolojilerin kullanımına ilişkin yol gösterici olan bu ilkeler, yapay zekâ avukatların meslek etiğine, ayrımcılık yasağına, savunma hakkı özelinde adil yargılanma hakkına ve dolayısıyla hukuk devleti ilkesine etkisini incelemeyi de gerekli kılmaktadır. Yapay zekâ avukatların işlevsel oldukları ve insan gücüne ayrılması gereken zamanı azalttığı açıktır. Bununla birlikte söz konusu teknolojilerin hakkaniyet olarak adaletin gerçekleştirildiği bir hukuk düzenine ne ölçüde fayda sağlayacağına dair uzun vadeli bir öngörü yapmak güçtür. Bu faydanın gerçek kılınabilmesi için disiplinler arası bir çalışmayla, yapay zekâ avukatların kullanımında teknolojinin ve algoritmaların yaratacağı risklerin en aza indirilmesi gerekir.
Ancak bu şekilde teknolojik gelişmelerin hukuk sistemine olumlu etkisi ile temel hak ve özgürlükler ve demokratik anayasal ilkeler arasındaki adil dengenin sağlanması mümkün olur. Bu kapsamda, yapay zekâ teknolojilerinin hukuk hayatında kullanımına ilişkin ulusal üstü düzenlemeler, kılavuzlar ve konuya ilişkin uzman raporları ve görüşleri özellikle yardımcıdır.
Nadire ÖZDEMİR – Doç. Dr., Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Anabilim Dalı, naozdemir@ankara.edu.tr, ORCID: 0000-0003- 1406-4833.
Deniz POLAT – Dr., Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Anayasa Hukuku Anabilim Dalı, polat@law.ankara.edu.tr, ORCID: 0000-0001-8085-2032, Makalenin Gönderim Tarihi: 23.02.2023, Kabul Tarihi: 05.05.2023
BAROLAR BİRLİĞİ DERGİSİ 166. SAYISINDA YAYINLANMIŞTIR
MAKALENİN TAMAMINA, AŞAĞIDAKİ LİNKTEN ULAŞABİLİRSİNİZ!
