Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu, tüketici kredisi sözleşmelerinde verilen rıza talimatlarıyla bankaların emekli maaşına bloke koymasının mümkün olduğuna oy çokluğuyla karar verdi. Karar, sözleşme özgürlüğü ve ahde vefa ilkelerine dayandırılarak, borçlunun önceden verdiği iznin geçerli olduğunu belirtti. Ancak, İcra ve İflas Kanunu ile 5510 sayılı Kanun’daki haciz yasaklarının dolanıldığı eleştirileri de dikkate alındı.

Karara karşı muhalefet şerhi koyan üyeler, emekli maaşlarının sosyal güvenlik hakkı kapsamında dokunulmaz olduğunu ve bloke işleminin Anayasa’ya aykırılık teşkil ettiğini savundu. Özellikle, borçlunun geçimini sağlayacak gelirin korunması gerektiği ve bankaların bu yolla haksız avantaj elde ettiği vurgulandı.

KARARIN ÖZETİ:

YARGITAY KARARI

Yargıtay Başkanlığından:

YARGITAY İÇTİHATLARI BİRLEŞTİRME BÜYÜK GENEL KURULU KARARI

ESAS NO: 2022/2
KARAR NO: 2025/1
KARAR TARİHİ: 21.03.2025

ÖZET: Tüketici kredisi nedeniyle verilen hapis, takas, mahsup ve benzeri onay ve rıza talimatları nedeniyle bankanın emekli maaşına doğrudan bloke koyması mümkündür.

I. GİRİŞ

A. İçtihatları Birleştirme Başvurusu:
Başvurucu vekilinin 17.02.2021 tarihli dilekçesinde; tüketici kredisi nedeniyle verilen hapis, takas, mahsup ve benzeri onay ve rıza talimatları nedeniyle bankanın emekli maaşına bloke koymasının mümkün olup olmadığı konusunda Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, Yargıtay 3. Hukuk Dairesi, 11. Hukuk Dairesi, kapatılan 13. Hukuk Dairesi ve kapatılan 19. Hukuk Dairesi arasındaki içtihat ve uygulama farklılığı bulunduğu belirtilerek içtihatların birleştirilmesine karar verilmesi talep edilmiştir.

B. Görüş Aykırılığının Giderilmesi İstemine Konu Kararlar:

• Bloke konulmasının mümkün olduğu yönündeki kararlar:
  Yargıtay 3. Hukuk Dairesi (19.11.2020 tarihli), kapatılan 13. Hukuk Dairesi (22.04.2020, 02.03.2020 tarihli), kapatılan 19. Hukuk Dairesi (04.11.2019 tarihli) kararları.

• Aksi yöndeki kararlar:
  Yargıtay 11. Hukuk Dairesi (24.02.2020, 25.03.2019, 12.12.2018 tarihli vb.) ve Hukuk Genel Kurulu’nun bazı kararları.

II. YASAL DAYANAKLAR

A. Anayasa ve Kanunlar:

1. Anayasa Md. 48: Sözleşme özgürlüğü.

2. Türk Borçlar Kanunu Md. 26-27: Sözleşme serbestisi ve sınırları.

3. İcra ve İflas Kanunu Md. 82-83/a: Haczi caiz olmayan mallar ve önceden feragatin geçersizliği.

4. 5510 Sayılı Kanun Md. 93: Emekli maaşlarının haczedilemezliği ve devir yasağı.

B. Tartışma Konusu:

• Bankaların, tüketici kredisi sözleşmelerinde alınan rıza ile emekli maaşına bloke koyup koyamayacağı.

• Sözleşme özgürlüğü ile sosyal güvenlik haklarının çatışması.

III. KARAR GEREKÇESİ

1. Çoğunluk Görüşü (Bloke Mümkün):

   • Sözleşme serbestisi ve ahde vefa ilkesi gereği, borçlunun önceden verdiği rıza geçerlidir.

   • Bloke, cebri icra niteliğinde olmayıp tarafların anlaşmasıdır.

   • 5510 sayılı Kanun’daki haciz yasağı, bloke için doğrudan engel teşkil etmez.

2. Muhalefet Şerhleri (Bloke Geçersiz):

   • Anayasa ve Sosyal Devlet İlkesi: Emekli maaşları yaşam hakkı kapsamında korunmalıdır (Anayasa Md. 17, 60).

   • Hukuki Güvenlik: İİK Md. 83/a ve 5510 Md. 93’teki yasaklar, bloke için de geçerlidir.

   • Hakkın Kötüye Kullanımı: Bankaların güçlü konumu, tüketiciyi koruyan emredici kuralları aşmamalıdır.

IV. SONUÇ

• Oyçokluğuyla Karar: Tüketici kredisi nedeniyle emekli maaşına bloke konulabilir.

• Muhalefet Gerekçeleri:

  • Bloke, haciz yasağını dolanmaktadır.

  • Emeklilerin geçim garantisi zedelenir.

  • Kanunun emredici hükümleri ihlal edilmiştir.

Karşı Oy Yazıları:

• “Bloke, İİK ve 5510 sayılı Kanun’un ruhuna aykırıdır.”

• “Sosyal güvenlik hakları, sözleşme özgürlüğünden üstündür.”

KARARIN TAM METNİ