I. HUKUK KAVAİDÎ VE HUKUK İLMİ
Her şeyden önce hukuk kelimesinin ifade ettiği mânaları tesbit etmeliyiz. Malûm olduğu veçhile, hukuk kelimesi birçok biribirinden farklı, fakat biribiriyle alâkalı mânalar ifade etmektedir:
1) Haklar,
2) Muayyen bir camianın içtimai hayatını tanzim eden mecburi kaideler,
3) Hukuk kaidelerini tatbik sahasında çalışanların mesleği (hâkim ve avukatlık mesleği),
4) Bir memlekette hâkim olan hukuk kavaidinin menşei, mahiyeti ve felsefi ve sosyolojik esasları üzerinde tetkiklerden ibaret ilim.
Biz bu makalede hukuk kelimesini bu dördüncü mânada kullanacağız. Biz hukuk = ilimden bahsedeceğiz.
Hukuk = kavaid, hukuk = ilimden vuzuhla tefrik edilmelidir.
Hem Avrupada hem memleketimizde hukukçu olmıyan münevverlerin hukuka karşı lâkaytlığının başlıca sebebi iki türlü hukuk arasındaki farkın tebarüz ettirilmemiş olmasıdır.
Hukuk ilmi bu kavaidin mantıkî, tarihî, iktisadî, sosyolojik ve felsefî esaslarını izah eden ilimdir.
II. HUKUK İLMİ
Hukuku münhasıran kanunlardan ibaret gibi telâkki etmek ne tarihî hakikatlere ve ne de bugünkü vaziyete uygundur. Bu fikir bir taraflı, sathî bir fikirdir.
Malûm olduğu veçhile hukukun bir ilim derecesine çıkması ilk defa olarak Roma’da vuku bulmuştur.
III. MEDENÎ MİLLETLERDE HUKUK İLMİ
Hukuk ilmi Roma’da ta Cumhuriyet devrinde teessüs etmiş olduğu malûmdur.
IV. HUKUK İLMİ SAHASINDA TÜRLÜ CEREYANLAR
Hukuk ilmi sahasında metafizik, rasyonalist ve pozitivist cereyanlar müşahede olunur.
V. SOSYOLOJİ
Sosyoloji yeni bir ilimdir. Bu ilmin müessisi Auguste Comte’tur.
VI. SOSYOLOJİ BİR TETKİK METODUDUR
Sosyoloji bugün her şeyden evvel bir tetkik metodudur.
MAKALENİN TAMAMINI BURADAN OKUYABİLİRSİNİZ!